راوى پرسيد يقين چيست؟ فرمود: «حقيقت يقين، توكّل بر خدا و تسليم در برابر ذات پاك او و رضا به قضاى الهى و واگذارى تمام كارهاى خويش به خداوند است».

برترى مقام يقين از مقام تقوا و ايمان و اسلام چيزى است كه در روايات ديگر نيز روى آن تأكيد شده.

در حديثى از امام صادق عليه السلام مى‌خوانيم كه فرمود: «از نشانه‌هاى يقين مردم مسلمان اين است كه مردم را با خشم الهى از خود خشنود نكند و آنها را بر چيزى كه خداوند از آنها دريغ كرده ملامت نكند (آنها را مسؤول محروميّت خود نشمارد) در اين صورت خداوند به خاطر عدل و دادش، آرامش خاصّى را در سراسر قلب و جان او برقرار مى‌سازد».

ولى با اين حال براى يقين مراتبى است كه در آيات 1- 8 سوره تكاثر و آيه 95 سوره واقعه به آن اشاره شده و آن سه مرحله است:

1. علم‌اليقين‌

و آن اين است كه انسان از دلايل مختلف به چيزى ايمان آورَد، مانند كسى كه با مشاهده دود به وجود آتش ايمان پيدا مى‌كند.

2. عين‌اليقين‌

و آن در جايى است كه انسان به مرحله مشاهده مى‌رسد و با چشم خود مثلًا آتش را مشاهده مى‌كند.

3. حقّ‌اليقين‌

و آن مانند كسى است كه وارد آتش شود و سوزش آن را لمس كند و به صفات آتش متّصف گردد و اين بالاترين مرحله يقين است.

در حقيقت مرحله اوّل جنبه عمومى دارد و مرحله دوم براى پرهيزگاران است و مرحله سوم مخصوص خاصّان و مقرّبان.

در حديثى آمده است كه خدمت رسول خدا صلى الله عليه و آله عرض كردند: شنيده‌ايم برخى ياران عيسى عليه السلام روى آب راه مى‌رفتند! فرمود: اگر يقينشان از آن محكم‌تر بود بر هوا راه مى‌رفتند. [1]

[1]. رجوع شود به: تفسير نمونه، ذيل آيات 1- 8 سوره تكاثر.