اعماق روح انسان نيست، امّا آنها كه در همه حال به انفاق مى‌پردازند نشان مى‌دهند كه اين صفت در آنها ريشه‌دار است.

ممكن است گفته شود انسان در حال تنگدستى چگونه مى‌تواند انفاق كند؟

پاسخ اين پرسش روشن است، زيرا اوّلًا افراد تنگدست نيز به مقدار توانايى مى‌توانند در راه كمك به ديگران انفاق كنند. ثانياً انفاق منحصر به مال و ثروت نيست، بلكه هرگونه موهبت خدادادى را شامل مى‌شود خواه مال و ثروت باشد يا علم و دانش يا مواهب ديگر.

به اين ترتيب خداوند مى‌خواهد روح گذشت و فداكارى و سخاوت را حتّى در نفوس مستمندان جاى دهد تا از رذايل اخلاقى فراوانى كه از «بخل» سرچشمه مى‌گيرد بركنار بمانند. كسانى كه انفاق‌هاى كوچك در راه خدا را ناچيز مى‌انگارند براى اين است كه هر يك از آنها را جداگانه مورد مطالعه قرار مى‌دهند وگرنه همين كمك‌هاى جزئى را چنانچه در كنار هم قرار دهيم و مثلًا مردم مملكتى- اعمّ از فقير و غنى- هر كدام مبلغ ناچيزى براى كمك به بندگان خدا انفاق و براى پيشبرد اهداف اجتماعى مصرف كنند كارهاى بزرگى با آن مى‌توانند انجام دهند. علاوه بر اين، اثر معنوى و اخلاقى انفاق بستگى به حجم انفاق و زيادى آن ندارد و در هر حال عايد انفاق‌كننده مى‌شود.

جالب توجّه اينكه در نخستين صفت برجسته پرهيزگاران، «انفاق» و گذشت از مال و ثروت آن‌هم در حال خوشى يا تنگدستى، روشن‌ترين نشانه تقواست. [1]

2. انفاق حقوق‌

در اسلام حق دادنى است نه گرفتنى؛ يعنى اگر كسى حقّى بر گردن كسى دارد بايد خودش قاضى باشد و حقّ ديگران را بدهد، زيرا جمعيّتى كه حق در ميان آنها گرفتنى باشد به حقايق ايمان دست نيافته‌اند.

[1]. رجوع شود به: تفسير نمونه، ذيل آيه 134 سوره آل عمران.