تمام قاتلان دنيا را به گردن قابيل مى‌گذارند، چون او بود كه اين روش ناپسند را براى اوّل بار بنا نهاد.

وقتى در اين سه گناه تأمّل مى‌كنيم درمى‌يابيم كه اين گناهان ابعاد مختلفى دارند. در ميان اينها تكبّر از همه بدتر است چون سبب كفر شد. حسد در درجه بعد قرار دارد چون باعث قتل شد و حرص در درجه سوم است، زيرا موجب محروميّت از بهشت شد. خلاصه اينها سه گناه كبيره‌اند.

تكبّر ابليس باعث شد حلقه بندگى را از گردن بردارد و رشته عبوديّت بگسلد و به مقابله با خدا برخيزد، در نتيجه منكر حكمت خدا شد و آن را زير سؤال برد و گفت: « «خَلَقْتَنِى مِن نَارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ»؛ مرا از آتش آفريده‌اى و او را از گِل». [1] شيطان با تكبّر گفت: چرا بايد در مقابل آدم سجده كنم؟ در اينجا تكبّر جلوى ديد شيطان را گرفت و نگذاشت كه به‌درستى واقعيّت را ببيند و بر اثر همين تكبّر، حكمت الهى را منكر شد و با آن به مبارزه برخاست و در نتيجه به لعن ابدى خداوند دچار شد.

براى درمان اين بلاى خانمان‌سوز بايد ابتدا ريشه و عوامل را شناخت و آن‌گاه به درمان آن پرداخت. حضرت رسول صلى الله عليه و آله خطاب به ابوذر غِفارى فرمود:

«مَن ماتَ وَ في قَلبِهِ مِثقالُ ذَرَّةٍ مِن كِبرٍ لَم يَجِد رائِحَةَ الجَنَّةِ

؛ هر كه بميرد و اندكى تكبّر در قلبش باشد بوى بهشت به مشامش نمى‌رسد». [2]

آثار تكبّر

تكبّر سبب مى‌شود كه انسان جز خود و افكار خودش را نبيند، آيات و معجزات خدا را سِحر بخواند، مصلحان را مفسِد و اندرز دوستان و اطرافيان را محافظه‌كارى و ضعف نفس بشمارد. [3]

[1]. سوره اعراف، آيه 12.

[2]. بحارالانوار، ج 77، ص 90.

[3]. رجوع شود به: تفسير نمونه، ذيل آيه 27 سوره مؤمن.