اين‌نوع شفاعت در بحث‌هاى مذهبى مطلقاً معنا ندارد، زيرا نه خداوند اشتباه مى‌كند كه بتوان نظر او را تغيير داد، نه عواطف به اين معنى كه در انسان است دارد تا بتوان آن را برانگيخت، نه از نفوذ كسى وحشت دارد و نه پاداش و كيفرش بر محورى غير از عدالت دور مى‌زند.

2. شفاعت در شرع:

اين‌نوع «شفاعت» بر محور دگرگونى و تغيير موضع شفاعت‌شونده دور مى‌زند. يعنى شفاعت‌شونده موجباتى فراهم مى‌سازد كه از يك وضع نامطلوب و در خور كيفر بيرون آمده و به‌وسيله ارتباط با شفيع، خود را در وضع مطلوبى قرار مى‌دهد كه شايسته و مستحقّ بخشودگى شود. چنانكه خواهيم ديد ايمان به اين نوع شفاعت، در واقع، مكتب عالى تربيت و وسيله اصلاح افراد گناهكار و آلوده و بيدارى و آگاهى است. شفاعت در منطق اسلام از اين نوع است و خواهيم ديد كه تمام ايرادها و خرده‌گيرى‌ها متوجّه تفسير اوّل شفاعت مى‌شود، نه مفهوم دوم كه معنايى منطقى و معقول و سازنده دارد.

شفاعت در عالم تكوين‌

آنچه در مورد شفاعت به تفسير صحيح و منطقى آن گفتيم در جهان تكوين و آفرينش نيز (علاوه بر عالم تشريع) فراوان ديده مى‌شود. نيروهاى قوى‌تر اين جهان به نيروهاى ضعيف‌تر ضميمه شده و آنها را در مسير هدف‌هاى سازنده پيش مى‌برند: آفتاب مى‌تابد، باران مى‌بارد و بذرها را در دل زمين آماده مى‌سازد تا استعدادهاى درونى خود را به‌كار گيرند و نخستين جوانه حيات را بيرون بفرستند، پوست دانه‌ها را بشكافند و از ظلمتكده خاك سر برآورده به‌سوى آسمان- كه از آن نيرو دريافت داشته‌اند- پيش بروند.

مدارك شفاعت‌

اكنون به مدارك اصلى و دست اوّل در مورد شفاعت مى‌پردازيم كه در قرآن مجيد به مسأله «شفاعت» (با همين عنوان) در حدود سى مورد اشاره شده است.