هار آن دالّ بر شكوه و شكايت است، صبر براى عامه سخت‌ترين منزل، براى اهل محبت مخوفترين مقام و براى موحدّين نازلترين موقف است و بر سه درجه است:

درجه اول از صبر، صبر از معصيت است كه براى بقاء ايمان و دورى از عذاب است و با مطالعه و عيد الهى حاصل مى‌گردد، در اين مقام اگر موجبات صبر انفعال و شرمندگى باشد و حيا از حق، موجب شود كه سالك از معاصى كناره‌گيرى نمايد، اين نحوه صبر عالى‌تر است.

درجه دوم از صبر، صبر بر طاعت است كه به محافظت طاعت، رعايت طاعت و به تحسين طاعت حاصل است، تحسين طاعت به علم، رعايت طاعت به اخلاص و محافظت به دوام طاعت است.

درجه سوم از صبر: صبر در بلايا و مصائب است كه براى رسيدن به حسن جزاء الهى است، تحمّل اين صبر با انتظار فرج از طرف حق متعال سهل و آسان مى‌گردد، سبك گردانيدن مصائب و سهل شمردن آنها با ياد خدا و متذكّر شدن نِعَم بى‌پايان او است، آن كه متذكّر حق متعال است، زير بار مصائب، احساس ناراحتى نمى‌كند. [1]

حكايتى عجيب‌

يكى از بزرگان دين نقل مى‌كند: كه از گورستانى مى‌گذشتم، زنى را ديدم ميان چند قبر نشسته و اشعارى مى‌خواند بدين مضمون:

«صبر كردم در حالى كه عاقبت صبر را مى‌دانم عالى است، آيا بى‌تابى بر من سزاوار است كه من بى‌تابى كنم؟!

«صبر كردم بر امرى كه اگر قسمتى از آن به كوههاى شرورى وارد مى‌شد، متزلزل مى‌گرديد، اشك به چشمانم وارد شد، سپس آن اشكها را به ديدگان خود

[1]. مقامات معنوى، جلد 2، صفحه 39 (به نقل از عرفان اسلامى، جلد 12، صفحه 362) ..