نام کتاب : اخلاق اسلامى در نهج البلاغه( خطبه متقين) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 2 صفحه : 402
گويند دهنه مشك را مىبندد تا آبهاى جمع شده در درون آن بيرون نريزد، فردى كه
در حالت عصبانت به سر مىبرد كورهاى از آتش مىشود، اگر خود را كنترل كند كظم غيظ
كرده است، بسيارى از جنايتها، قتلها و كشتارها، از اين آتش درونى (غضب) سرچشمه
مىگيرد.
انسان در حال غضب، تجلىگاه جهنم است، اگر خود را كنترل نكرد، زبانه و شراره
اين آتش به بيرون سرايت مىكند و در روز قيامت با همين آتش مىسوزد، صداى تنفّس و
ناله انسان غضب كرده، صداى غيظآلود جهنم است (سَمِعُوا لَها تَغَيُّظاً و زَفيرا): براى جهنم ناله غيظآلود و رفت و برگشت تنفس او را مىشنوند
گويى جهنم مثل موجودى زنده است.
چنانكه در روايت است، از جاهائى كه شيطان بسيار به انسان نزديك مىشود حال
عصبانت است، پس در اين حالى كه محدوده قدرت شيطانى است، نه تصميم گير و نه عملى
انجام ده، كه هر دو شيطانى است و هميشه اين شعار را مدّ نظر داشته باش، كه در حال
عصبانت نه تصميم، نه اقدام! محقق بزرگ، احمدبن محمد، معروف به ابن مسكويه در كتاب
«طهارة الاعراق» كه از كتب كمنظير و گرانقدر در نيكوئى ترتيب و حسن بيان است،
درباره غضب سخنى دارد كه حاصل ترجمهاش قريب به اين مضمون است:
«غضب» در حقيقت عبارت از حركتى نفسانى
است كه بواسطه آن، جوشش در خون قلب براى شهوت انتقام حادث شود. پس وقتى كه اين
حركت تند شود، آتش غضب را افزون كند و بر افروختهتر سازد و شريانهاى مغز را پر
كند از يك دود تيره و تاريكى به واسطه آن خود عقل كم و ناچيز شود و كار او ضعيف
گردد و مَثَل انسان در اين هنگام، چنانچه حكما گويند، مَثَل غارى شود كه در آن آتش
افروزند و از دود خفه كننده پر گردد. پس علاج آن سخت شود و خاموش نمودن آن مشكل
گردد و چنان شود كه هر چه بر وى افكنند كه او را فرو نشاند خود او نيز جزء آن شود
نام کتاب : اخلاق اسلامى در نهج البلاغه( خطبه متقين) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 2 صفحه : 402