آفات علم بى عمل‌

مرحوم مجلسى در جلد دوم بحار الانوار كه درباره علم است، از صفحه 26 به بعد روايات عالم بى عمل را آورده است و ما از آن منبع و منابع ديگر به بعضى آفات علم بى‌عمل اشاره مى‌كنيم:

1- علم بى عمل موجب نابودى و از بين رفتم علم است، در روايتى از رسول گرامى (صلى الله عليه و آله) چنين آمده است:

«انّ العِلمَ يَهْتِفُ بالعمل فَان اجابه و الّا ارتَحَلَ عنه»:

علم عمل را ندا مى‌كند اگر جواب داد كه هيچ وگرنه از وجود آن عالم كوچ مى‌كند». [1]

از اين روايت استفاده مى‌شود كه علم نوعى انگيزه در انسان ايجاد مى‌كند و فقط مثل دوستى عزيز انسان را صدا مى‌زند، اگر پاسخ گفتى با تو است، و اگر پاسخ ندادى، علامت بى‌اعتنائى گرفته، و ديگر منتظر تو نمى‌ماند، و از تو جدا مى‌شود.

علم تحريك مى‌كند، ولى هرگز مجبور نمى‌كند، يعنى اين طور نيست كه هر عالمى به صرف علم داشتن عامل باشد، و علم او، او را به مرحله عمل كشد، خير، علم فقط مى‌خواند تا چه كسى جوابش دهد! در مكتب اسلام عالم به كسى مى‌گويند كه عمل به عملش كند گرچه كم عمل باشد، يعنى ملاك عالم بودن تنها به علم نيست، به عمل بعد از علم است.

در روايتى از رسول اكرم (صلى الله عليه و آله) آمده:

«الا و انّ العالم مَنْ يعمل بالعلم و ان كان قليلَ العمل»:

«آگاه باشيد كه عالم كسى است كه به علم عمل كند گرچه كم عمل باشد». [2] عنوان عالم در اين مكتب بسته بر عمل است اگر عمل بعد از علم بود مى‌توان به او اطلاق عالم كرد، گويا بعد از علم آموختن صبر مى‌كنند تا ببينند اين آدم به علم خود

[1]. بحار الانوار، جلد 2، صفحه 33، شبيه به اين روايت در 2، صفحه 40 و 36 بحار الانوار و در نهج‌البلاغه، حكمت 366 آمده و ميزان الحكمه نيز در جلد 6، صفحه 505 آورده است.

[2]. بحار الانوار، جلد 76، صفحه 373- ميزان الحكمه، جلد 6، صفحه 505 ..