حُرّاً؛ «خداوند هر گناهى را مى‌آمرزد، مگر كسى كه انكار مهريه كند، يا غصب اجرت اجير و كارگرى كند يا فرد آزادى را بفروشد». [1]

از ضميمه كردن اين دو روايت روشن مى‌شود كه اولا: خداوند هر گناهى را مى‌آمرزد، مگر اينكه حقّى از كارگر يا حق همسر يا حق آزادى از كسى گرفته شود، و ثانياً جُرم غصب اين حقوق به منزله جرم كسى كه دينى را از طرف خود بوجود آورده، و تشريع و بدعتى گذارد، و در برابر دين خدوند ابراز دينى كند. يعنى در نزد خداوند سلب حقوق و آزادى انسانها امرى نابخشودنى است.

در روايت ديگرى از رسول گرامى (صلى الله عليه وآله) آمده كه خداوند فرمود سه نفرند كه روز قيامت دشمن آنها هستم، يكى‌

از آنها كسى است كه انسان آزادى را بفروشد و از بهاى آن استفاده كند. [2]

اين‌گونه روايات بهترين دليل بر اهميت مسئله آزادى و نفرت اسلام از سلب آزادى است، آرى پيامبر (صلى الله عليه وآله) به مردم حرّيت داد و آنها را از گرداب فساد به ساحل فلاح رسانيد، و كجايند آن كوردلانى كه آن اتهامات را به پيامبر اسلام (صلى الله عليه وآله) زدند، خواستند و مُهر برده‌دارى و ظلمت اسارت را بر صحيفه نورانى وى زنند!

فلسفه آزادى‌

فلسفه و ريشه علاقه انسان به آزادى الهام گرفته از وجدانيات او است، گرچه برهانى و استدلالى نيز هست، انسان، علاقمند به آزادى است چنانكه علاقمند به زيبائى است، او دوستدار گلى زيبا مى باشد، و هرگز به دنبال استدلالى براى اين دوستى نيست، يك مسئله فطرى و وجدانى است، اين گرايش به آزادى نه تنها در انسان كه در تمامى موجودات زنده نهفته است، حتى گياه هم تمايل دارد آزادانه به هر سو

[1]. مستدرك، جلد 2، صفحه 508.

[2]. ميزان الحكمه، جلد 1، باب الاجارة ..