تكبر، خودپسندى، حسد، بخل و مانند اينهاست. چنانكه فرموده‌اند:

«أعْدى‌ عَدُوِّكَ نَفْسُكَ الَّتِي بَيْنَ جَنْبَيْكَ‌

؛ بزرگترين و خطرناك‌ترين دشمن تو همان هوسهاى نفسانى سركش توست!». [1]

«جهاد اصغر» مقاومت در برابر دشمنان خارجى، دشمنان حقيقت، دشمنان عدالت، دشمنان اصلاحات، دشمنان فضيلت و دين است.

و از آنجا كه مبارزه با انحرافات اخلاقى و صفات زشت و ناپسندى كه در روح و جان انسان ريشه دوانيده، كار مشكل و دشوارى است، پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله اين نوع مبارزه را در پاره‌اى از سخنان خود جهاد اكبر ناميده است. [2]

ياران بزرگوار آن حضرت نيز در تمام طول حيات خود همواره به اين دو جهاد مشغول بودند، و در سايه آن، اسلام را به عالى‌ترين مرحله سربلندى و افتخار رسانيدند.

ولى در اينجا يك موضوع باقى مى‌ماند كه اگر بخواهيم به قلم خود اجازه دهيم تصويرى از وضع جهاد مسلمانان گذشته و فداكاريها و جانبازيهاى آنان در راه عظمت و اعتلاى اسلام، با آنچه امروز مى‌بينيم بر صفحات كاغذ ترسيم كند، شايسته است اشكهاى حسرت از چشمهاى ما سرازير گردد و دلها از فرط غم و اندوه شكافته شود!

ولى آيا مى‌دانيد چرا قلم از نوشتن باز ماند؟ و با اينكه شعله‌هاى اندوه غم در سينه‌ام زبانه مى‌كشد و قلبم را فشار مى‌دهد حتى قدرت شرح اين ماجرا از من سلب شده است؟! [3]

[1]. عوالى اللئالى، ج 4، ص 118، ح 187؛ بحارالانوار، ج 67، ص 36.

[2]. ر. ك: امالى صدوق، ص 466، 712 ح 8؛ كافى، ج 5، باب وجوه الجهاد، ح 3؛ الاختصاص، ص 233؛ نوادر راوندى، ص 21.

[3]. متأسّفانه جهاد امروز به صورت جنگهاى سرد و گرم داخلى و مبارزات و كشمكشهاى سياسى و مذهبى در ميان خود مسلمانان در آمده است، شمشيرهايى كه بايد بر فرق دشمنانى كه موجوديت ما را تهديد مى‌كنند فرود آيد، بر فرق يكديگر مى‌كوبيم؛ و به جاى اينكه تمام نيروهاى مادى و معنوى خود را براى تجديد و عظمت ديرين اسلام بسيج كنيم و از امكانات فراوانى كه خدا در اختيار كشورهاى پهناور ما قرار داده در اين راه استفاده نماييم، زمينه را با اختلافات خود براى نفوذ استعمار بيگانه فراهم ساخته‌ايم. جمعى مسأله كهنه شده تبعيض نژادى را زنده كرده و «قوميت عربيت» را به جاى «اسلام» مورد پرستش قرار داده! حتى سعى دارند به اسلام نيز رنگ نژاد بدهند و شعار خود را «الحضارة العربية الاسلامية»! (تمدن عربى اسلامى!) انتخاب نموده‌اند و به اين ترتيب حساب خود را از اكثريت قاطع مسلمين جهان جدا ساخته اسلام بدون مرز را در مرزهاى بسيار كوچك محصور ساخته‌اند!

اينها نه از اسلام اطّلاع صحيحى دارند و نه از شرايط و اوضاع زمان و مسلّماً متفكران و دانشمندان عرب هرگز با اين طرز تفكر نادرست موافق نبوده و نخواهند بود.

عده‌اى ديگر نيز با انتخاب روشهاى محلى و تك روى در موضوعات اجتماعى و سياسى و مذهبى به اين پراكندگى كمك مى‌كنند، بعضى ديگر با پيوستن به بلوكهاى مختلف، اصالت و استقلال كامل خود را از دست داده و به صورت يك عضو وابسته به ديگران درآمده‌اند و نتيجه آن همين وضعى است كه امروز مشاهده مى‌كنيم و با آن مواجه هستيم.