عادلانه است، اين ماده هنگامى كه به باب «افعال» در آيد (اقساط)، به معناى اجراى عدالت است، و هنگامى كه به صورت ثلاثى مجرد استعمال شود (مانند آيه فوق)، به‌معناى ظلم و انحراف از مسير حق است. [1]

[قاسِيَه:]

«قُلُوبَهُمْ قاسِيَةً»

«قاسِيَه» از مادّه‌ «قسوة» و «قساوت» در اصل به سنگ‌هاى سخت اطلاق مى‌شود، و به معناى خشونت و سختى و نفوذناپذيرى است، لذا سنگ‌هاى خشن را «قاسى» مى‌گويند، و از همين رو به دل‌هايى كه در برابر نور حق و هدايت انعطافى از خود نشان نمى‌دهد، و نرم و تسليم نمى‌گردد، و نور هدايت در آن نفوذ نمى‌كند «قلب‌هاى قاسيه» يا قساوتمند، گفته مى‌شود؛ و در فارسى از آن به «سنگدلى» تعبير مى‌كنيم. [2]

[قاصِد:]

«وَ سَفَراً قاصِداً»

«قاصِد» از مادّه‌ «قَصْد» به معناى سهل و آسان است؛ زيرا در اصل از مادّه «قَصْد» است و مردم عادى قصد خود را متوجّه مسائل آسان مى‌كنند. [3]

[قاصف:]

«عَلَيْكُمْ قاصِفاً»

«قاصف» از مادّه‌ «قَصْف» به معناى شكننده است و در اينجا اشاره به طوفان شديدى است كه همه چيز را در هم مى‌شكند. [4]

[قاع:]

«فَيَذَرُها قاعاً صَفْصَفاً»

«قاع» از مادّه‌ «قيع» زمين صاف و مستوى (بدون كوه و جنگل) است و بعضى آن را به محلى كه آب در آن جمع مى‌شود، تفسير كرده‌اند. [5]

[قالِين:]

«لِعَمَلِكُمْ مِّنَ الْقالِينَ»

«قالِين» از مادّه‌ «قالي- قالٍ» جمع‌ «قال» از مادّه‌ «قلى» (بر وزن حَلْق و بر وزن شرك) به معناى عداوت شديدى است كه در اعماق دل و جان انسان اثر مى‌گذارد، و اين تعبير شدت نفرت لوط را نسبت به اعمال آنها روشن مى‌سازد. [6]

[قانِت:]

«كُلٌّ لَهُ قانِتُونَ»

«قانِت» از مادّه‌ «قنوت» چنان كه قبلًا هم گفته‌ايم، به معناى ملازمت و اطاعت توأم با خضوع است، اطاعتى كه از ايمان و اعتقاد سر زند، و اين اشاره به جنبه‌هاى عملى و

[1]. جنّ، آيه 14 (ج 25، ص 124)

[2]. مائده، آيه 13 (ج 4، ص 398)؛ زمر، آيه 22 (ج 19، ص 445)

[3]. توبه، آيه 42 (ج 7، ص 502)

[4]. اسراء، آيه 69 (ج 12، ص 218)

[5]. طه، آيه 106 (ج 13، ص 331)

[6]. شعراء، آيه 168 (ج 15، ص 350)