7- فلسفه پاداش‌هاى فراوان دعاها، زيارات و نمازها

گاه در روايات براى دعاها و زيارات و نمازها و اذكار پاداش‌هاى عظيمى ذكر شده است كه ممكن است اين دو سؤال را براى خوانندگان مطرح كند:

1- آيا هر فرد مسلمانى كه چنين اعمال ساده‌اى را انجام دهد از چنان پاداش‌هاى عظيم بهره‌مند مى‌شود و اصولًا چه رابطه‌اى ميان اين اعمال و آن همه ثواب و پاداش است؟

2- گرچه رحمت الهى بى‌پايان است و هر قدر پاداش به افراد بدهد، كاستى در آن ايجاد نمى‌شود

(وَلا تَزيدُهُ كَثْرَةُ الْعَطاءِ إِلّا جُوداً وَ كَرَماً)

. [1] ولى گاه اين پاداش‌ها از حدّ نياز در زندگى آخرت نيز افزون است و گاه مى‌شود كه رسيدن به يك پاداش معنوى و فوق العاده براى آرامش و لذّات مؤمن كافى است.

در پاسخ سؤال اول بايد به اين نكته توجّه كرد كه اوّلًا: دريافت اين پاداش‌هاى عظيم مطابق صريح آيات قرآن و روايات، متوقّف بر ايمان و اخلاص و تقواست، چنانكه در قرآن كريم مى‌خوانيم:

«إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ». [2]

در روايتى از امام صادق عليه السلام آمده است:

«مَنْ قالَ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ مُخْلِصاً، دَخَلَ الْجَنَّةَ، وَ اخْلاصُهُ انْ يُحْجِزَهُ لا الهَ الَّا اللَّهُ عَمَّا حَرَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ‌

؛ كسى كه «لا اله الا اللَّه» را با اخلاص بگويد، داخل بهشت مى‌شود و اخلاصش اين است كه «لا الهَ الَّا اللَّهُ» او را از تمام آنچه خداوند متعال حرام كرده، باز دارد». [3] قابل توجّه اينكه مرحوم علّامه مجلسى در بحارالانوار چندين حديث به اين مضمون نقل كرده‌است. [4] و نيز در پاره‌اى از رواياتى كه در مورد پاداش عظيم زيارت‌ها آمده، جمله

«عارِفاً بِحَقِّهِ‌»

ديده مى‌شود كه مفهومش آن است: آن امام را واجب الاطاعة بداند و دستوراتش را بكار گيرد؛ در يكى از اين روايات امام كاظم عليه السلام مى‌فرمايد:

«اذا عَرَفَ حَقَّهُ وَ حُرْمَتَهُ وَ وَلايَتَهُ‌

...». [5] ثانياً: حفظ اين دستاوردها و پاداش‌ها نيز مهمّ است؛ زيرا ممكن است كسى با اعمال صالحى پاداش‌هاى عظيمى براى خود فراهم سازد، ولى بعداً با اعمال زشت و گناهان عظيم آنها را از نامه اعمال خود بشويد؛ در حديث معروفى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مى‌خوانيم كه: هر كس لا اله الا اللَّه بگويد، خداوند درختى در بهشت براى او غرس مى‌كند (حضرت همين سخن را درباره اذكار ديگرى نيز فرمود).

مردى از قريش در آنجا حاضر بود، عرض كرد: اى رسول خدا! بنابراين درختان ما در بهشت بسيار زياد است! حضرت فرمود:

«نَعَمْ! وَ لكِنْ ايَّاكُمْ انْ تُرْسِلُوا عَلَيْها نِيراناً فَتُحْرِقُوها

؛ آرى! ولى برحذر باشيد

[1]. دعاى افتتاح.

[2]. سوره مائده، آيه 27.

[3]. بحارالانوار، جلد 90، صفحه 197، حديث 21.

[4]. همان مدرك.

[5]. كافى، جلد 4، صفحه 582، حديث 9. (مرحوم كلينى در همان باب روايات ديگرى نزديك به همين مضمون آورده است).