اتمام كتاب، يك بار ديگر از آغاز تا پايان با حضور اين آقايان مورد بررسى مجدّد قرار گرفت و در نتيجه، مجموعه حاضر كه تصوّر مى‌كنم اهداف فوق را كاملًا تأمين مى‌كند، فراهم شد. خداوندازهمه قبول‌فرمايد.

2- آثار روح‌پرور دعا

يكى از مزاياى مهمّ مكتب اهل‌بيت عليهم السلام دعاهاى بسيار عالى، روح‌پرور، پرمحتوا و آموزنده‌اى است كه از آن امامان بزرگوار به يادگار مانده، بعضى از آنها شبيه اعجاز است؛ دعاهايى همچون دعاى كميل، صباح، ندبه، ابوحمزه و دعاى عرفه. راستى چنين است؛ مانند اين دعاها را در هيچ جا و نزد هيچ گروهى نمى‌توان يافت.

اين دعاها كه منبع الهام‌بخش معارف غنىّ اسلام است، راه و رسم خودسازى و «سير و سلوك الى اللَّه» را به ما مى‌آموزد و چون روى سخن در آنها با خدا است، چنان اوج مى‌گيرد كه از قلّه افكار آدميان فراتر مى‌رود.

شكّى نيست كه دعا نقش بسيار مؤثّرى در تربيت نفوس انسانى و سوق آنها به مراتب كمال دارد كه شايد بسيارى از دعاكنندگان از آن غافل باشند.

با اين كه خداوند به انسان بسيار نزديك است، ولى آدمى با غفلت و بى‌توجّهى، از او فاصله گرفته و دور مى‌شود؛ در اين ميان، دعا و ذكر است كه حجاب ميان دعاكننده و خداوند متعال را برطرف مى‌سازد و انسان، قرب و نزديكى را كاملًا احساس مى‌كند.

«دعا» همچون باران بهارى است كه سرزمين دلها را سيراب و شكوفه‌هاى ايمان و اخلاص و عشق و عبوديّت را بر شاخسار روح آدمى ظاهر مى‌سازد!

«دعا» نسيم روح‌بخش قدسى‌است كه همچون دَم مسيح، «عظم‌رميم» را «باذن‌اللَّه» حيات‌مى‌بخشد!

«دعا» درياى موّاجى است كه گوهرهاى فضايل اخلاق را در درون خود پرورش مى‌دهد!

هر نَفَسى كه با دعا همراه است مُمدّ حيات است و مُفرّح ذات، و هر دلى كه با نور دعا قرين است، با تقواى الهى همنشين است.

دعاكننده، وصول به مقاصد شخصى خود را از خدا مى‌طلبد و خداوند تربيت و پرورش روحانى او را از طريق دعا مى‌خواهد، و بقيّه بهانه است!

و از اين‌جا مى‌توان گفت: دعا اكسير اعظم، كيمياى سعادت، آب حيات و روح عبادت است؛ همان‌گونه كه در حديث وارد شده‌

«الدُّعاءُ مُخُّ الْعِبادَةِ». [1]

و جالب اين كه طبق گواهى قرآن، ارزش انسانها در پيشگاه پروردگار به خاطر دعاهاى آنهاست!

«قُلْ مَا يَعْبَؤُا بِكُمْ رَبِّى لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ». [2]

[1]. بحارالانوار، جلد 90، صفحه 302، حديث 39.

[2]. سوره فرقان، آيه 77.