مقام اوّل: مدرك قاعده «لا ضرر»

شكّى نيست كه نفى ضرر و ضرار، از امورى است كه عقل مستقلًا به آن حكم مى‌كند [1]؛ علاوه بر آن‌كه مواردى از آيات قرآن نيز شاهد بر آن بوده، و بسيارى از روايات نيز بر آن دلالت دارند. [2]

شواهد قرآنى دلالت كننده بر نفى ضرر

آيه اوّل: خداوند متعال در آيه 233 سوره بقره مى‌فرمايد:

« «... لا تُضَارَّ والِدَةٌ بِوَلَدِها وَ لا مَوْلُودٌ لَهُ بِوَلَدِهِ‌ ...»؛ ... نبايد بر

[1]. شك نيست كه موارد فراوانى از قاعده لا ضرر، تحت قاعده عقلى قبح ظلم داخل‌مى‌شود- مانند خيار غبن فاحش- ولى نمى توان ادعا كرد كه عقل، در فهم قبح تمام موارد قاعده لا ضرر مستقل باشد؛ بنابراين دليل عقل تمام موارد آن را پوشش نمى‌دهد.

[2]. و اما اجماع، در بعضى از موارد، قاعده لا ضرر مجمع عليها است- مانند خيار غبن- ولى اجماعى بر تمام موارد قاعده وجود ندارد؛ علاوه بر اين‌كه بر فرض وجود اجماع، اجماع مدركى است و حجّت نمى‌باشد.