حج محل به دست آوردن تقوا است: فَمَنْ فَرَضَ فِیهِنَّ الْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَ لا فُسُوقَ وَ لا جِدالَ فِی الْحَجِّ وَ ما تَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ یَعْلَمْهُ اللَّهُ وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوی ی عنی، از حج توشه برگیرید که همانا بهترین توشهها تقوا است.
فرمان به برگرفتن توشه «تقوا» از حج، نشان از آمادگی بستر حج برای برداشتن چنین توشه مبارکی است.
ویژگیهای ذکر شده میتواند تصویری از کلیت حج و اهداف آن را گزارش دهد، چون این ترکیب فرآیندی دارد که روح حج و سرّ آن را آشکار میکند؛
عارف و عالم کامل، مرحوم میرزاجواد ملکی تبریزی مینویسد:
«و بعبارة آخری بعضها (عبادات) توثر فی التخلیه و بعضها فی التحلیه و بعضها جامع لکلا الامرین، والحج من القسم الاخیر لاته معجون الهی مرکب من اجزاء فاقعه جدا لجمیع امراض القلوب العائقه لها من عالم النور».[1]
فرآیند مجموعه ویژگیها ی قرآنی حج (در قرآن)
- حج مجموعهای توحید محور است.
- در کنار آن، امامت و نبوت مطرح شده است.
- امنیت در این مجموعه هدف بسیار مهمی است که در ابعاد مختلف مطرح شده است.
برکت و پر فایده بودن چهره دیگر آن است.
- هدایت گری دراین مناسک مورد نظر است؛ یعنی، این حج است که باید به عموم مردم جهان خط بدهد وهمانند قلبی پر تپش، هدایت رادر رگهای مردم جهاناند به جریان اندازد. نه اینکه فقط