(بِهِ قَوْمَها تَحْمِلُهُ) (مريم 27)

مقصود

سابقا در باره انحرافات و بت پرستى‌هاى كفار سخن گفت. اكنون در باره مخلوقات و مصنوعات خود مى‌فرمايد:

(إِنَّ رَبَّكُمُ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ‌): پروردگار شما همان كسى است كه آسمانها و زمين را در مدتى باندازه شش شبانه روز پديد آورد. بديهى است كه براى خداوند ممكن بود كه جهان آفرينش را در مدتى كوتاهتر پديد آورد، لكن مصلحت اين بود كه در اين مدت باشد. آغاز آفرينش روز يكشنبه و پايان آن روز آدينه بود. روز آدينه همه موجودات جمع شدند، از اينرو آن روز را «جمعه» ناميدند. اين قول از مجاهد است. برخى گويند: آفريدگان به ترتيبى پديد آمدند كه بطور كاملتر و بهتر بر علم و تدبير و اختيار و مشيت آفريدگار دلالت كنند. سعيد بن جبير گويد: آفريدگان خود را پايدارى و مدارايى در كارها بياموخت.

(ثُمَّ اسْتَوى‌ عَلَى الْعَرْشِ‌): حسن گويد: يعنى قدرت و سلطنت او پس از خلق آسمانها و زمين، استقرار يافت و بر فرشتگان آشكار گشت. اين جمله، مطابق محاورات متعارف عرب است. مثلا مى‌گويند: «استوى الملك على عرشه» يعنى: شاه بر كشور خويش تسلط يافت و امور مملكت را به نظم در آورد. بالعكس هر گاه اوضاع كشور بهرج و مرج گرايد و شاه نتواند مملكت را قبضه كند، مى‌گويند: «ثل عرشه» چه بسا شاه را عرش و تاج و تختى نباشد. شاعر گويد:

يعنى: آن گاه كه فرزندان مروان كشورشان متلاشى شد و همچون «اياد» و «حمير» هلاك شدند. ديگرى گويد:

يعنى: اگر ترا بكشند، تاج و تختشان را به عتيبة بن حارث بن شهاب واژگون خواهى كرد.