بيان آيه 40- 41

قرائت‌

ا رايتكم: اهل مدينه اين كلمه و مشابه آن را در قرآن بتخفيف همزه دوم خوانده‌اند.

كسايى بدون همزه خوانده است. ديگران با همزه خوانده‌اند.

وجه قرائت سوم روشن است. وجه قرائت اول اين است كه همزه بين بين قرار داده‌اند حذف همزه هم در زبان عرب، نمونه‌هايى دارد. مثل «يا بالمغيرة رب امر معضل» يعنى: اى ابا مغيره بسا امرى مشكل ....

اعراب‌

(أَ رَأَيْتَكُمْ‌): «كم در اينجا صرفاً براى خطاب است و معناى اسم ندارد. زيرا اگر اسم باشد، بايد آنچه بعد از آن مى‌آيد خود آن باشد. در حالى كه چنين نيست مثل:(أَ رَأَيْتَكَ هذَا الَّذِي كَرَّمْتَ عَلَيَّ) (اسراء 62) بدليل اينكه اين فعل بدو مفعول متعدى ميشود و قاعده اين است كه مفعول دوم عين مفعول اول باشد و ما ملاحظه مى‌كنيم كه جمله‌(هذَا الَّذِي ...) غير از كاف است. اگر كاف براى خطاب باشد، تاء براى خطاب نيست، زيرا يك فعل دو علامت خطاب نميخواهد. بلكه صرفاً فاعل است. از همين جهت است كه تاء در همه حال بلفظ مفرد مى‌آيد.

(إِنْ أَتاكُمْ عَذابُ اللَّهِ‌): جواب شرط «تدعون» است. اين جمله در محل نصب و مفعول‌(أَ رَأَيْتَكُمْ) است.

(إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ‌): جواب شرط محذوف و قرينه آن جمله‌(أَ رَأَيْتَكُمْ) است.

مقصود

اكنون به پيامبر خود دستور مى‌دهد كه با كفار، به استدلال پردازد. مى‌فرمايد:

(قُلْ أَ رَأَيْتَكُمْ إِنْ أَتاكُمْ عَذابُ اللَّهِ أَوْ أَتَتْكُمُ السَّاعَةُ أَ غَيْرَ اللَّهِ تَدْعُونَ إِنْ‌)