براى آن اجلى و مدتى قرار داده‌ايم و پس از سپرى شدن آن مدت، همگى محشور خواهند شد. اين وجه از ابو مسلم و بعيد است.

(ثُمَّ إِلى‌ رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ‌): بعد از آنكه آنها مردند، در روز قيامت محشور مى‌شوند. همانطورى كه انسانها هم محشور ميشوند آنهايى كه سزاوار پاداشى هستند، پاداش خود را مى‌گيرند و آنهايى كه ستمى بديگرى كرده‌اند، انتقام مى‌بينند.

از ابو هريره نقل شده است كه: روز قيامت خداوند همه مخلوقات را محشور مى‌كند. در آن روز خداوند انتقام حيوانات بى‌شاخ را از حيوانات شاخزن بعدل خود ميگيرد. سپس آنها را خاك ميكند. از اينجهت است كه: «كافر مى‌گويد: كاش خاك بودم» (نبا 40) از ابو ذر روايت است كه: ما در حضور پيامبر بوديم. دو گوسفند با شاخ خود بجان يكديگر افتادند. فرمود: مى‌دانيد چرا اينها بيكديگر شاخ مى‌زنند؟ گفتيم:

نميدانيم. فرمود: خدا ميداند و بزودى ميان آنها حكم مى‌كند! طبق اين روايات، شباهت حيوانات با ما در اين است كه آنها هم در روز قيامت محشور ميشوند و قصاص مى‌بينند. مؤيد آن آيه‌(وَ إِذَا الْوُحُوشُ حُشِرَتْ) است (تكوير 5: زمانى كه حيوانات وحشى محشور شوند) اينكه مى‌فرمايد:(إِلى‌ رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ) يعنى به جايى ميروند كه در آنجا جز خدا كسى مالك سود و زيان كسى نيست و كسى قدرت ندارد كه بخود يا ديگرى سود يا زيان برساند.

سخنى از معتقدين به تناسخ‌

برخى از معتقدين به تناسخ به اين آيه استدلال كرده‌اند كه حيوانات هم، داراى تكليف هستند. زيرا خداوند ميفرمايد: آنها امتهايى هستند مثل شما.

اين استدلال باطل است. ما گفتيم كه حيوانات از لحاظ محشور شدن و رسيدن بقصاص و پاره‌اى از امور ديگر، مثل ما هستند، نه از لحاظ تكليف. اگر بنا باشد، از اين جمله استفاده كنيم كه حيوانات از همه جهت مثل ما هستند، بايد از لحاظ صورت‌