بيان آيه 11- 12- 13

اعراب‌

(الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ‌): مبتدا و خبر آن‌(فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ» لَيَجْمَعَنَّكُمْ‌): لام قسم. ممكن است اين جمله، آغاز كلام و ممكن است بدل و مفسر از «الرحمه» باشد

مقصود

اكنون خطاب به پيامبر خود كرده، ميفرمايد:

(قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ ثُمَّ انْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ‌): نظر كردن در چيزى، عبارت از كوشش براى فهم آن است از راه چشم و فكر و استدلال.

به پيامبر خود دستور ميدهد كه به آنها بگويد: در روى زمين گردش و سفر كنيد و با چشم ظاهر و چشم باطن، بنگريد كه آنهايى كه حق را مسخره و تكذيب ميكردند، به چه سرنوشتى گرفتار شدند؟

بديهى است كه اگر خود تكذيب كنندگان نابود شده بودند، امّا ديار و آثار آنها باقى بود و نشان ميداد كه آنها چگونه گرفتار عذاب خدا شده و راه زوال پيموده‌اند.

آرى آنها اگر طبق دستور قرآن كريم به جهانگردى مى‌پرداختند، كمى بيدار مى‌شدند و دست از كفر و طغيان بر مى‌داشتند. سپس مى‌فرمايد:

(قُلْ لِمَنْ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ‌): از اين كافران سؤال كن كه آنچه در آسمانها و زمين است، از كيست؟ آيا خدا آنها را آفريده است يا بتها؟ بديهى است كه مى‌گويند:

خدا آفريده است. اگر آنها نگفتند، تو بگو.

(قُلْ لِلَّهِ كَتَبَ عَلى‌ نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ): بگو: مالك و خالق و صاحب اختيار همه موجودات خداوند است كه هر گونه بخواهد، در آنها تصرف ميكند. او بر خود واجب‌