نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 8 صفحه : 213
(وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ وَكِيلٌ):
او حافظ و مدبر همه اشياء است.
(لا تُدْرِكُهُ الْأَبْصارُ): چشمها خدا را
نمىبينند. اين جمله را اينطور تفسير مىكنيم، زيرا ادراك با چشم يعنى ديدن با آن.
چنان كه ادراك بوسيله گوش يعنى شنيدن و ادراك با دهان يعنى چشيدن و ادراك با بينى
يعنى بوييدن.
(وَ هُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصارَ):
در حالى كه ديدگان مردم خدا را نمىبينند. خداوند مردم را مىنگرد. منظور اين است
كه خداوند مىبيند و ديده نميشود. اين بزرگترين اختلاف ميان خدا و موجودات عالم
خلقت است. آيه شريفه خداوند را مىستايد به اينكه هيچكس او را نمىبيند و اينكه او
همه را مىبيند. برخى از موجودات هم مى- بينند و هم ديده ميشوند. برخى فقط ديده
ميشوند اما نمىبينند. خداوند به هيچ يك از اينها شباهت ندارد، زيرا در عين اينكه
مىبيند، ديده نميشود. نظير اين ستايش:
در آيه ديگرى آمده است كه(وَ هُوَ يُطْعِمُ
وَ لا يُطْعَمُ) (همين سوره 14: او اطعام ميكند و اطعام نميشود.) در روايت است كه
فضل بن سهل ذو الرياستين از امام هشتم ع در مورد مساله رؤيت كه ميان مردم مورد
اختلاف بود، سؤال كرد، حضرت فرمود: هر كس خدا را بر- خلاف آنچه خودش را توصيف
كرده، وصف كند، بزرگترين دروغ را بخدا بسته است؟
(لا تُدْرِكُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصارَ): منظور از ابصار، ديدگان سر نيست، بلكه ديدگان قلب است يعنى او برتر
از خيال و گمان و قياس و وهم است. در وهم كسى نمىگنجد و بچگونگى وجودش پى برده
نميشود.
(وَ هُوَ اللَّطِيفُ): درباره معناى لطيف چند وجه
گفتهاند:
1- اين كلمه از «لاطف» و صيغه مبالغه است. يعنى بوسيله ريزش نعمتها
بمردم لطف مىكند.
2- يعنى تدبيرش لطيف است.
3- او صاحب لطف است، زيرا نعمتهاى بسيار خود را كم مىشمارد و عبادات
ناچيز مردم را زياد مىشمارد.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 8 صفحه : 213