است. بلكه منظور اطلاع از حال اوست) جرجانى گويد:(فِي كِتابٍ مُبِينٍ) خود جمله مستقلى است. يعنى علاوه بر اينكه خداوند به آنها عالم است، در كتاب مبين نيز ثبت است.

بدينترتيب از اين آيه شريفه، استفاده شد كه علم خداوند، ذاتى است، يعنى عين ذات است؟ زيرا اگر عين ذات نباشد، يا داراى علوم نامتناهى است يا داراى معلومات متناهى يا داراى يك علم و معلومات نامتناهى است و همه اينها باطل است. در آيه بعد درباره قدرت ذاتى خود و اينكه قادر است حيات بدهد و حيات بستاند، سخن مى‌گويد:

(وَ هُوَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ بِاللَّيْلِ‌): گروهى از مفسران گويند: يعنى خداوند شبها روح شما را قبض مى‌كند. و او را از تصرف در بدن باز مى‌دارد. زجاج و جبائى گويند: يعنى همانطورى كه موقع مرگ قبض روح شما مى‌كند موقع خواب هم روح شما را مى‌گيرد. نظير(اللَّهُ يَتَوَفَّى الْأَنْفُسَ حِينَ مَوْتِها وَ الَّتِي لَمْ تَمُتْ فِي مَنامِها) (زمر 42: خداوند جانها را در وقت مرگ و در وقت خواب مى‌ستاند)( وَ يَعْلَمُ ما جَرَحْتُمْ بِالنَّهارِ): و كارهايى كه شما در روز انجام مى‌دهيد، به تفصيل مى‌داند. با اينكه هم شماره كارهاى شما زياد است و هم شماره خودتان.

اين جمله اشاره‌اى برحمت خداوند دارد، زيرا با توجه به اينكه كارهاى زشتى از مردم سرمى‌زند و او هم به آنها عالم است در عقوبت آنها تعجيل نميكند و فضل و رحمت خود را از آنها دريغ نمى‌دارد.

(ثُمَّ يَبْعَثُكُمْ فِيهِ‌): آن گاه هم چنان كه مردگان زنده ميشوند، شما نيز از خواب بيدار مى‌شويد.

(لِيُقْضى‌ أَجَلٌ مُسَمًّى‌): تا آن مدتى كه مقدر است زندگى كنيد، بگذرد.[1] معناى قضاء، تمام كردن و جدا كردن مدت عمر از ايام ديگر بوسيله مرگ‌

[1]- ترتيب آيه اينطور است، هو الذى يتوفاكم بالليل ثم يبعثكم فى النهار على علم بما تجترحون فى النهار ليقضى اجل مسمى ...

بنا بر اين لام متصل است به‌(يَبْعَثُكُمْ)