بيان آيه 112- 113

قرائت‌

هل يستطيع ربك: كسايى فعل را به تاء و «ربك» را منصوب و ديگران فعل را به ياء و «ربك» را مرفوع خوانده‌اند. وجه قرائت اول اين است كه مقصود: «هل تستطيع سؤال ربك» است يعنى آيا قدرت دارى كه از پروردگار خود سؤال كنى؟

البته درباره قدرت او شك نداشتند. مى‌خواستند بگويند: تو كه مى‌توانى چرا سؤال نمى‌كنى؟! طبق اين قرائت «ان ينزل» متعلق است به مصدرى محذوف. يعنى «هل تستطيع ان تسال ربك انزال مائده» آيا مى‌توانى نازل شدن مائده را از خدا بخواهى؟

از امام باقر (ع) روايت شده است كه يعنى‌

«هل تستطيع ان تدعو ربك ...»

كسايى، علاوه بر آنچه گذشت «لام» را در «تاء» ادغام كرده و گفته است: «هتّستطيع» و اين ادغام به جاست، زيرا ابو عمرو در(هَلْ ثُوِّبَ الْكُفَّارُ) (مطففين 36:) لام را در ثاء ادغام كرده. بديهى است كه «تاء» به لام از «ثاء» نزديكتر است.

لغت‌

استطاعت: قدرت. با اين تفاوت كه «استطاعت» توانايى بوسيله اعضا و جوارح و «قدرت» اعم است. از اينرو به خداوند «قادر» گفته ميشود نه «مستطيع» مائده: خوان. ازهرى در «تهذيب اللغه» گويد: اين كلمه به صيغه اسم فاعل و به معناى اسم مفعول است يعنى: عطا شده. «ميده» هم گفته ميشود شاعر گويد:

يعنى: و سفره رنگارنگى كه براى دوستان و همسايگان مى‌گسترانى.

«ماد البحر»: يعنى دريا بحركت در آمد.