پرسش آيا اين آيه، دليل است بر جواز ترك امر بمعروف و نهى از منكر؟

پاسخ در اين باره وجوهى است: 1- آيه، دلالتى بر اين مطلب ندارد. بلكه دليل است بر اينكه شخص اطاعت كننده، بگناه ديگران مؤاخذه نميشود. 2- هنگامى جايز است كه انسان به هدايت خود اكتفاء كند و بديگران كارى نداشته باشد كه در حال تقيه باشد يا در حالى باشد كه سخن او بى‌اثر باشد يا اينكه اگر نهى از منكر كند، فسادى از آن پديد آيد. در روايت است كه ابو ثعلبه، درباره اين آيه، از پيامبر سؤال كرد. فرمود:

امر بمعروف و نهى از منكر كنيد تا وقتى كه دنياى مؤثر و حرصى نافذ و هوى و هوسى پيشرو ببينيد و هر كسى مغرور راى خود باشد، در اين صورت به بستگان نزديك خود بپردازيد و مردم را رها كنيد. 3- اين آيه با تاكيد زياد، امر بمعروف و نهى از منكر را واجب مى‌سازد، زيرا خداوند مؤمنان را مخاطب ساخته، مى‌فرمايد:(عَلَيْكُمْ أَنْفُسَكُمْ) يعنى مواظب همدينان خود باشيد. مثل‌(وَ لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ) (نساء 29: خود را نكشيد) سپس مى‌گويد: «گمراهى كافران به شما ضررى نمى‌زند» بنا بروايت عطا، اين قول از ابن عباس است. وى گويد: مقصود اين است كه يكديگر را موعظه و از كار زشت نهى كنيد و چيزهايى كه شما را بخدا نزديك و از شيطان دور مى‌كند، بيكديگر بياموزيد و بدانيد كه گمراهى مشركين و منافقان و اهل كتاب، براى شما بى‌ضرر است.

(إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعاً): بازگشت شما و مخالفان شما بسوى خداست.

(فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ‌): و خداوند شما را بكردارتان كيفر مى‌دهد. اين آيه، حد اكثر تهديد و منع از كار زشت را متضمن است.

دلالت آيه‌

اين آيه، دلالت دارد بر باطل بودن قول كسى كه مى‌گويد: خداوند طفل را به گناه پدر و ميت را بگريه زنده‌ها عذاب مى‌كند.