را قوام زندگى و كسب‌هاى مردم قرار داد. كلمه «قيام» مصدر است. گويى مقصود اين است كه مردم مسلمان با نصب كعبه در ميانشان، قيام ميكنند و امر معيشت و احوال آنها بدينوسيله اصلاح ميشود زيرا در زيارت كعبه، تجارت آنها سامان مى‌گيرد و از انواع خير و بركت، برخوردار ميشوند. سعيد بن جبير گويد: هر كس به زيارت اين خانه آيد و طالب خير دنيا و آخرت باشد، نصيبش ميشود. همين مضمون از امام صادق (ع) نيز روايت شده است.

ابن عباس گويد: يعنى خداوند، كعبه را وسيله امنيت و رفاه مردم قرار داده است و اگر كعبه نبود، مردم دچار فنا و هلاكت مى‌شدند. مردم جاهليت، خانه خدا را محل امن و امان مى‌شناختند. اگر كسى قاتل پدر و پسر خود را در حرم مى‌يافت، او را نمى‌كشت.

عطا گويد منظور اين است كه اگر مردم يك سال، حج را ترك كنند، ممكن است به هلاكت برسند. على بن ابراهيم از ائمه اهل بيت، روايت كرده است كه:

«مادامى كه كعبه، مورد توجه حجاج باشد، مردم هلاك نميشوند اما همين كه كعبه ويران و حج ترك شد، هلاك ميشوند.»( وَ الشَّهْرَ الْحَرامَ‌): و همچنين ماه حرام. چهار ماه حرام است: يكى از آنها (ماه رجب) تنها و سه ماه ديگر پى در پى هستند (ذى القعده و ذى الحجه و محرم) علت اينكه:

آنها را يكى شمرده، اين است كه «شهر حرام» جنس است. از لحاظ نحوى عطف است بر مفعول اول.

(وَ الْهَدْيَ وَ الْقَلائِدَ): در اينباره در اول سوره (آيه 2) گفتگو كرده‌ايم. علت اينكه در اينجا هدى (قربانى) و قلائد (قربانيهاى قلاده دار) را نيز در رديف كعبه و و ماه حرام، وسيله قوام زندگى مردم معرفى مى‌كند، اين است كه: اينها هم قسمتى از اعمال حج هستند و بنا بر اين به شؤون خانه خدا بستگى دارند.

مردم جاهليت، در ماه‌هاى حرام، جنگ نميكردند، شمشيرها و سلاحهاى جنگى را به گوشه‌اى مى‌انداختند و با خيال راحت به تامين وسائل زندگى خود مى-