بيان آيه 89

قرائت‌

ابن عامر بروايت ابن ذكوان «عاقدتم» و كوفيان- بجز حفص- «عقدتم» بدون تشديد و ديگران با تشديد قرائت كرده‌اند.

قرائت «عقدتم» به تشديد دو احتمال دارد: 1- تكثير فعل 2- اينكه با تشديد و بدون تشديد بيك معنى باشد همانطورى كه «عاقدتم» نيز مقصود فعلى كه ميان دو طرف است نيست و به معناى «عقدتم» است.

قرائت بدون تشديد نيز ممكن است به معناى فعل كثير باشد يا نباشد. جز اينكه باب تفعيل اختصاص به كثرت دارد.

در قرائت «عاقدتم» نيز دو احتمال است: 1- به معناى «عقدتم» مثل «عافاه اللَّه» (خدا او را عفو كند) و «عاقبت اللص» (دزد را تعقيب كردم) و «طارقت النعل» (نعل را كوبيدم) 2- به معناى باب مفاعله و مقتضى دو فاعل يا بيشتر. يعنى يؤاخذكم بما عاقدتم عليه اليمين» (خداوند شما را به آنچه بر آن در ميان خود عقد قسم مى‌كنيد، مؤاخذه مى‌كند) بنا بر اين جار و مجرور- كه ضمنا عايد موصول است- حذف شده. مثل:(فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ) (حجر 94: فاصدع بما تؤمر به). در دو قرائت اول، ممكن است «ما» را مصدريه بگيريم تا نيازى به ضمير عايد، نباشد.

مثل:(لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ بِما كانُوا يَكْذِبُونَ) (بقره 10: لهم عذاب اليم بكذبهم).

لغت‌

لغو: كارهاى بى‌ارزش. قسم لغو يا «لغو يمين» ياد كردن قسم‌هاى غلطى است كه از روى قصد نباشد. مثل «لا و اللَّه» كه به سهو گفته شود. اين معنى از امام باقر و امام صادق روايت شده است. «عقد يمين» و «عقد عهد» و «عقد حبل» استعمال ميشوند