اعراب‌

شهداء: حال از ضمير «قوّامين» كه همان‌(الَّذِينَ آمَنُوا) است و ممكن است خبر «كونوا» باشد و دو خبر داشته باشد و ممكن است صفت «قوامين» باشد.

(إِنْ يَكُنْ غَنِيًّا أَوْ فَقِيراً فَاللَّهُ أَوْلى‌ بِهِما): تثنيه ضمير بملاحظه اين است كه خداوند به بى نيازى غنى و فقر فقير، اولى است، زيرا هر دو از جانب اوست. برخى گفته‌اند:

تثنيه ضمير بملاحظه اين است كه «او» بمعناى «واو» است. برخى گفته‌اند:

تثنيه ضمير بخاطر اين است كه: غنى معين يا فقير معين قصد نشده بنا بر اين از لحاظ مجهول بودن، جايز است كه ضمير مفرد بآنها بر گردد و جايز است كه ضمير جمع برگردد و نقل شده است كه در قرائت ابى «فاللَّه اولى بهم» آمده است.

(أَنْ تَعْدِلُوا): ممكن است منصوب و مفعول له باشد و ممكن است مجرور و بمعناى «لتعدلوا» باشد.

مقصود

چون قبلا فرموده بود كه ثواب دنيا و آخرت، پيش خداوند است، در اين آيه مردم را امر به عدالت و طرفدارى از حق و ترك ستم كرد و فرموده:

(يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ): اى مردمى كه ايمان آورده‌ايد همواره به عدالت قيام كنيد. يعنى بايد عادت شما اين باشد كه در گفتار و كردار، بعدالت قيام كنيد.

(شُهَداءَ لِلَّهِ‌): شهداء جمع شهيد است. خداوند بندگان خود را امر مى‌كند كه بر گفتار حق و شهادت براستى، ثابت قدم و پايدار باشند تا بسوى او تقرب پيدا كنند و خشنودى او را بدست آورند.

از ابن عباس است كه: يعنى در شهادت‌هاى خود جانبدار حق باشيد، خواه بضرر كسى باشد، خواه به نفع كسى و خواه اين كسان به شما دور باشند و يا نزديك.

(وَ لَوْ عَلى‌ أَنْفُسِكُمْ أَوِ الْوالِدَيْنِ وَ الْأَقْرَبِينَ‌): اگر چه شهادت شما بضرر خودتان يا پدر و مادر يا خويشاوندان نزديك‌تان باشد. مع الوصف، بايد بعدالت قيام كنيد