اعراب‌

(إِنِ امْرَأَةٌ خافَتْ‌): يعنى «ان خافت امرأة خافت» و فعل دوم مفسر فعل محذوف اول است و اضمار فعل پيش از ذكر آن است كه به مناسبت تفسيرى كه از آن مى‌شود:

شان نزول‌

ابو جعفر و سعيد بن مسيب گويند: دختر محمد بن سلمه، زنى مسنى بود همسر رافع بن خديج. وى همسر ديگرى داشت كه جوان بود، از اين رو زن پير را طلاق داد و موقعى كه نزديك بود عده‌اش به پايان رسد، به او گفت: اگر مايل هستى، بتو رجوع مى‌كنم، به شرطى كه اگر زن جوان را بر تو مقدم دارم، صبر كنى. او قبول كرد و با يكديگر آشتى كردند. اين همان صلحى است كه خداوند در باره آن آيه نازل فرمود.

ابن عباس گويد: سوده دختر زمعه، همسر پيامبر گرامى اسلام، ترسيد كه پيامبر او را طلاق گويد. از اينرو گفت: مرا طلاق مده و مثل همسران ديگر از من نگهدارى كن، لكن روز مرا براى عايشه قرار ده، پس اين آيه نازل گرديد.

مقصود

قبلا پيرامون حكم نافرمانى زن، سخن گفته شد. اكنون در پيرامون كجروى و نافرمانى مرد نسبت بهمسر خود گويد:

(وَ إِنِ امْرَأَةٌ خافَتْ مِنْ بَعْلِها نُشُوزاً): اگر زنى علم يا گمان پيدا كند كه شوهرش بواسطه زشتى يا بالا بودن سن يا جهتى ديگر، خود را از او بالاتر مى‌داند و به زنى ديگر توجه دارد ...

(أَوْ إِعْراضاً): يا اينكه از او يا پاره‌اى از منافع و حقوقى كه بايد نسبت باو ادا كند، اعراض و انصراف دارد. برخى گفته‌اند: منظور از اعراض، ترك زن و ظلم در باره او و ميل بسوى زن ديگرى است.

(فَلا جُناحَ عَلَيْهِما أَنْ يُصْلِحا بَيْنَهُما صُلْحاً): بر هيچيك از آن دو، گناهى نيست كه ميان خود آشتى بر قرار كند، گو اينكه زن، روز خود را يا پاره‌اى از حقوق خود را از