بيان آيه 22- 23- 24

تعداد آيات‌

بصريان معتقدند كه چهار آيه است «و انكم غالبون» را پايان آيه دوم مى‌دانند. ديگران معتقدند كه سه آيه است. كلمه «جبارين» مناسب است كه در خاتمه آيه باشد و اين از مشكلات است. مع الوصف احدى آن را پايان آيه ندانسته‌اند.

لغت‌

جبار: نخلى كه از بلندى به ثمر آن دسترسى نباشد. مرد جبار، كسى است كه مردم را به اطاعت خواسته خود مجبور كند. جبر عظم، درست كردن استخوان شكسته. خود كلمه جبر بمعناى اصلاحى است كه از روى اجبار باشد. عجاج گويد،

يعنى خداوند دين را اصلاح كرد و دين اصلاح شد و كسى را كه متولى فساد شد، تباه كرد.

يكى از صفات خداوند متعال جبار است. اين صفت، براى تعظيم خداوند است، زيرا معناى آن اقتدار و توانايى است. ذات بيمانند حق، همواره جبار است، يعنى عارف را به تعظيم وادار مى‌كند. يكى ديگر از صفات خداوند. قهار است. فرق آن باجبار اين است كه معناى قهار، غالب بودن بر كسانى است كه با خداوند سر ستيزه دارند و او را معصيت مى‌كنند. بنا بر اين صفت قهار، مثل جبار، هميشگى و ازلى نيست، زيرا ستيزه جويان ازلى نيستند. صفت جبار، هر گاه بمردم نسبت داده شود، براى مذمت است، زيرا بكسانى نسبت بزرگى داده مى‌شود كه در خور آن نيستند و عظمت حقيقى از خداست.