نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 6 صفحه : 254
مسيحيان است هر دو را(أَهْلَ الْكِتابِ) گفت، نه «اهل الكتابين» زيرا كلمه «كتاب»
اسم جنس است و شامل تورات و انجيل هر دو مىشود. البته در اين اسم جنس، معناى عهد
نيز هست. خداوند راه اختصار را پيموده است، از لحاظ اينكه گويى آنها اهل يك كتاب
هستند.
(وَ يَعْفُوا عَنْ كَثِيرٍ): و بسيارى از خطاهاى
مردم را كه تذكر نداده است رها مىكند و آنها را در مقابل آنها مؤاخذه نكند و كيفر
ندهد، زيرا در باره آنها دستورى نداده است.
اين معنى از ابو على جبايى است.
حسن گويد: يعنى بسيارى از گناهان را بوسيله توبه، مىبخشايد.
علت اينكه: پارهاى از مطالب را بيان مىكند و پارهاى را بيان
نمىكند، اين است قسمتى كه دليل بر نبوت و صفات و بشارت بر ظهور اوست و براى
شناسايى او لازم است، بيان مىكند، مثل مسأله سنگسار كردن و قسمتى كه بيان و تفصيل
آن چنين فايدهاى ندارد، باجمال برگزار مىشود.
(قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ):
منظور از «نور» حضرت محمد ص است، زيرا مردم بوجود او هدايت مىشوند هم چنان كه به
نور. اين معنى از قتاده و مختار زجاج است.
ابو على جبايى گويد: منظور قرآن است كه حق را از باطل جدا مىكند.
لكن معناى اول، بهتر است، بدليل:
(وَ كِتابٌ مُبِينٌ): بنا بر اين اختلاف لفظ
«نور» و «كتاب» دليل بر اختلاف معنى است.
(يَهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ): خداوند بوسيله قرآن- و بقولى بوسيله پيامبر- كسانى كه از لحاظ قبول
قرآن و ايمان و تصديق پيامبر و پيروى احكام دين، تابع خشنودى او باشند براههاى
سلامت، هدايت مىكند.
(سُبُلَ السَّلامِ): حسن و سدى گويند: يعنى
راههاى خدا، كه عبارت از احكامى است كه براى بندگان تشريع و بنام آيين اسلام بر
آنها نازل كرده است.
زجاج گويد: يعنى راههاى سلامت از هر ترس و زيانى، مگر آن ترس و
زيانى
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 6 صفحه : 254