را مى‌كردند، خداوند خواسته آنها را عطا مى‌كرد.

(فَقَدْ سَأَلُوا مُوسى‌ أَكْبَرَ مِنْ ذلِكَ‌): اى پيامبر گرامى، اين سؤال ايشان، بر تو گران و دشوار نيايد، زيرا آنان- يعنى يهود- از موسى سؤالاتى بزرگتر كردند و از پس آنكه آيات و معجزات آشكار خداوند را ديده بودند، درخواستهايى گرانتر مى‌كردند، با اينكه آن آيات و معجزات، كافى بودند كه راستى و درستى ادعاى حضرت موسى را ثابت كنند، ولى آنها به اين مطالب، قانع نبودند.

(فَقالُوا أَرِنَا اللَّهَ جَهْرَةً): گفتند: خدا را آشكارا بما نشان ده.

(فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ‌): با اين سخن بر خود ستم كردند و ايشان را صاعقه‌اى فرا گرفت. ما داستان ايشان و همچنين تفسير بيشتر مطالب آيه را در سوره بقره، ذيل آيه:(لَنْ نُؤْمِنَ لَكَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَةً) (آيه 55) و آيه:(وَ إِذْ أَخَذْنا مِيثاقَكُمْ وَ رَفَعْنا فَوْقَكُمُ الطُّورَ) (آيه 63) بيان كرده‌ايم.

(ثُمَّ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ الْبَيِّناتُ‌): سپس گوساله را خدا پنداشتند و بعبادت آن پرداختند، بعد از آن كه دلايل آشكارا بر آنها نازل شده بود. بدينترتيب خداوند پرده از روى جهل و عناد يهوديان بر مى‌دارد.

(فَعَفَوْنا عَنْ ذلِكَ‌): با اينكه جرم آنها بزرگ بود، ما آنها را عفو كرديم. در- اينجا خداوند از رحمت بى پايان و مغفرت و نعمت كامل خود خبر داده، اعلام مى‌كند كه هيچ جرم و خيانتى، «اندر خور عفو» و رحمت و مغفرت او نيست.

(وَ آتَيْنا مُوسى‌ سُلْطاناً مُبِيناً): و موسى را دليلى و حجتى آشكار داديم كه بر راستى و درستى نبوتش، دليل آشكار باشد.

(وَ رَفَعْنا فَوْقَهُمُ الطُّورَ بِمِيثاقِهِمْ‌): و هنگامى كه از پيروى تورات، سر باز زدند و از پذيرفتن سخنان موسى خوددارى كردند، كوه طور را بواسطه پيمانى كه با خداوند، در عمل به تورات، بسته بودند، بر سرشان بر افراشتيم. ابو على جبايى گويد: آنان بوسيله پرستش گوساله، عهدى كه با خداوند در باره عمل به تورات بسته بودند، زيرا پا گذاشتند و خداوند بكيفر آن عهد شكنى، كوه را بر سرشان بر افراشت. ابو مسلم گويد: بواسطه‌