بيان آيه 153- 154

قرائت‌

اهل مدينه «لا تعدوا» به سكون عين و تشديد دال و روش از نافع «لا تعدوا» بفتح عين و تشديد دال و ديگران «لا تعدوا» به سكون عين و بدون تشديد دال قرائت كرده‌اند.

قرائت اول بنا بر اين است كه در اصل «لا تعتدوا» و تاء در دال- بخاطر اينكه قريب المخرج هستند و بخاطر اينكه دال آشكارتر از تاء است- ادغام شده است لكن بسيارى از علماى نحو، معتقدند كه جمع ميان دو ساكن، آنهم در صورتى كه حرف ساكن دوم، مدغم باشد، جايز نيست، مگر اينكه حرف اول از حروف مد باشد مثل:

دابة.

قرائت دوم نيز در اصل «لا تعتدوا» است كه حركت تا به عين داده و تاء را در دال ادغام كرده‌اند.

قرائت سوم، بنا بر اين است كه فعل ثلاثى مجرد باشد. در قرآن كريم اين فعل هم بصورت ثلاثى مجرد استعمال شده مثل‌(إِذْ يَعْدُونَ فِي السَّبْتِ) (اعراف 163) و اين مؤيد قرائت سوم است و هم بصورت باب افتعال استعمال شده، مثل:(اعْتَدَوْا مِنْكُمْ فِي السَّبْتِ‌) (سوره بقره 65) و اين مؤيد و دليل قرائت اول و دوم.

لغت‌

لا تعدوا: ابو زيد گويد: اين فعل بمعناى سرقت و ظلم است مثل: «عدا على اللص» يعنى دزد بر من ظلم و تجاوز كرد و ما لم را دزديد و همه معناى تجاوز است مثل:

«ما عدوت ان زرتك» يعنى از زيارت تو تجاوز نكردم. بنا بر اين: لا تعدوا يعنى تجاوز مكنيد.