خداوند اين آيه را نازل كرد:(وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ فَإِذا أُوذِيَ فِي اللَّهِ جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ كَعَذابِ اللَّهِ ...) (سوره عنكبوت 10 يعنى برخى از مردم گويند:

ايمان آورديم و چون در راه خدا آزارى بايشان رسد، فتنه مردم را مثل عذاب خدا قرار مى‌دهند) مسلمانان، اين آيه را براى ايشان نوشتند. سپس اين آيه نازل شد:

(ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ هاجَرُوا مِنْ بَعْدِ ما فُتِنُوا ثُمَّ جاهَدُوا وَ صَبَرُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِها لَغَفُورٌ رَحِيمٌ) (سوره نحل 110 يعنى پروردگارت نسبت به آنها كه پس از محنت كشيدن، مهاجرت كرده و صبر كرده‌اند، پروردگارت نسبت به ايشان آمرزنده و رحيم است)

مقصود

سپس فرمود:( وَ مَنْ يُهاجِرْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌): كسى كه از اهل شرك جدا شود و از وطن خود بخاطر دينش بسوى سرزمين اسلام مهاجرت كند ...

(يَجِدْ فِي الْأَرْضِ مُراغَماً كَثِيراً وَ سَعَةً): در روى زمين جاها و جولانگاه‌هاى بسيار و گشايشى در روزى بدست خواهد آورد. اين معنى از ابن عباس و ضحاك و ربيع است.

مجاهد و قتاده گويند: يعنى راه فرار از سختيها و گشايشى نسبت به نجات از گمراهى و رسيدن بهدايت، بدست مى‌آورد. برخى گفته‌اند: يعنى از تنگناى سختگيريهاى مشركين نجات مى‌يابند و به جايگاهى مى‌رسند كه از گشايش آزادى و امنيت برخوردار خواهند بود.

(وَ مَنْ يَخْرُجْ مِنْ بَيْتِهِ مُهاجِراً إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ يُدْرِكْهُ الْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ‌):

هر كس بخاطر دين از وطن خود فرار كند و بسوى خدا و رسول بشتابد و پيش از رسيدن به سرزمين اسلام- مدينه- مرگش فرا رسد، ثواب عمل و پاداش هجرتش بر خداوند متعال است.

(وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً): خداوند آمرزنده گناهان و به بندگان رحيم و با ايشان رفيق است.

رواياتى كه در باره معناى آيه رسيده‌اند