مى‌آمرزد. پرسيدند تا كى؟ فرمود: تا وقتى كه شيطان حسرت بخورد. در كتاب «من لا يحضره الفقيه» است كه پيامبر گرامى در آخر يك خطبه فرمود: «كسى كه يك سال پيش از مرگ توبه كند خدا او را مى‌آمرزد» سپس فرمود: «يك سال زياد است، كسى كه يك ماه پيش از مرگ توبه كند، خدا توبه‌اش را مى‌پذيرد» سپس فرمود: «يك ماه زياد است، اگر كسى يك روز پيش از مرگ توبه كند خدا او را مى‌آمرزد» سپس فرمود:

«يك روز زياد است اگر كسى يك ساعت پيش از مرگ توبه كند خدا توبه‌اش را مى‌پذيرد» سپس فرمود: «يك ساعت زياد است اگر كسى توبه كند در حالى كه آخرين نفس او فرا رسيده است، خداوند توبه‌اش را مى‌پذيرد» ثعلبى باسناد خود از عبادة بن صامت، از پيامبر گرامى همين خبر را عيناً نقل كرده است، جز اين كه در آخر آن گفته است: «يك ساعت بسيار است، اگر كسى توبه كند پيش از لحظه مرگ» و نيز باسناد خود از حسن روايت كرده است كه: «چون شيطان از آسمان طرد شد بخداوند عرض كرد: بعزت و جلالت سوگند كه از فرزندم آدم جدا نمى‌شوم تا وقتى كه روحش از كالبدش جدا شود فرمود:

بعزت و جلالم سوگند. توبه را تا دم مرگ از بندگانم جدا نمى‌كنم.

(فَأُولئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ‌): خدا توبه ايشان را قبول مى‌كند.

(وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً): خداوند بمصالح بندگان دانا و در معامله خود با ايشان حكيم است.

(وَ لَيْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ‌): توبه كسانى كه گناه مى‌كنند و توبه را تا دم مرگ به تاخير مى‌اندازند، قبول نيست.

(حَتَّى إِذا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ‌): تا وقتى كه اسباب موت از قبيل ديدن ملك الموت و قطع اميد از زندگى و پيدا شدن حالت يأسى كه فقط خود شخص محتضر از آن آگاه است، فراهم گردد، بفكر توبه مى‌افتد و از كردار گذشته خود نادم مى‌شود.

(قالَ إِنِّي تُبْتُ الْآنَ‌): مى‌گويد: اكنون توبه مى‌كنم در حالى كه ديگر وقت توبه گذشته است. اهل تاويل متفقند كه اين آيه شامل گنهكاران مسلمان است، تنها ربيع معتقد است كه در باره منافقين است و اعتقادش نادرست است زيرا منافقين از جمله‌