نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 5 صفحه : 28
از دادن مال كسانى كه سفيه هستند، به آنها
خوددارى كند اكنون براى اينكه ولى تكليف خود را بداند و متوجه باشد كه چه موقع
وظيفه او دادن مال و چه موقع وظيفه او ندادن مال است مىفرمايد:
(وَ ابْتَلُوا الْيَتامى): بنا بر اين
سرپرستان ايتام، موظفند كه عقل يتيمان را از لحاظ فهم و صلاحيت دينى و اقتصادى
آزمايش كنند و در صورتى كه عقلشان بمرحله كمال رسيده باشد، ثروتشان را در
اختيارشان بگذارند. قتاده و حسن و سدى و مجاهد و ابن عباس چنين گفتهاند.
(حَتَّى إِذا بَلَغُوا النِّكاحَ):
تا بمرحلهاى برسند كه از نظر بلوغ جسمى و روحى بمرحله كمال رسيده باشند و بتوانند
تشكيل خانواده دهند و از عهده وظائف خانوادگى برآيند. منظور از اين جمله اين نيست
كه فقط محتلم شوند زيرا نه احتلام دليل رشد كامل جسم و روح است و نه عدم احتلام، دليل
عدم رشد كامل جسم و روح است، چه افرادى هستند كه محتلم نمىشوند يا اينكه احتلام
آنها به تاخير مىافتد. عقيده بيشتر مفسران همين است.
برخى از آنها گفتهاند: وقتى عقل يتيم كامل و از رشد كافى برخوردار
شد، مالش بخودش داده مىشود و همين هم صحيحتر است. برخى ديگر گفتهاند: تنها كمال
عقل كافى نيست بلكه سن او نيز نبايد كمتر از پانزده سال باشد. عقيده اصحاب با اين
است كه حد بلوغ يا پانزده سال (در مورد پسر) يا آمادگى براى ازدواج و احتلام يا
روييدن موى زهار است.
(فَإِنْ آنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْداً):
اگر رشدى در آنها يافتيد يا شناختيد ... در باره معناى «رشد» اختلاف كردهاند.
قتاده و سدى گفتهاند: منظور داشتن عقل و دين و صلاحيت است. حسن و ابن عباس
گفتهاند: مقصود صلاحيت در دين و آمادگى براى اصلاح مال است. مجاهد و شعبى گويند:
منظور عقل است. بعقيده اينان نبايد مال يتيم را به او سپرد مگر اينكه رشد عقلى
پيدا كند، حتى اگر بسن پيرى برسد و از رشد عقلى برخوردار نباشد، نبايد مالش را به
او سپرد. اقوى نظر حسن و ابن عباس است.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 5 صفحه : 28