نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 4 صفحه : 47
مايل بود پسر بزايد و چون مريم را زاييد
شرمنده گشت.
(قالَتْ)- در حالى كه سر از شرم بزير داشت (گفت).
(رَبِّ إِنِّي وَضَعْتُها أُنْثى)-
در معنى اين آيه دو قول آمده:
1- در مقام اعتذار اينست كه نميتواند بنذر خود عمل كند (چون دختر را
در بنى اسرائيل محرر نميكردند و نميتوانستند بكنند) 2- چون مىخواهد براى مريم دعا
كند و او را بخدا بسپارد اول زمينه را آماده ميكند كه خدايا زن مثل مرد نيست زيرا
كه عقل او ناقصتر و سعى او ناچيزتر است.
(وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما وَضَعَتْ)-
در اين آيه خداوند خبر ميدهد كه او بحال مريم عالمتر است از مادر مريم.
زيرا كه مريم را آفريده و صورت بخشيده. اين معنى با قرائت اول كه
سكون تاء باشد صحيحتر است و با قرائت ديگر كه تاء مضموم «وضعت» بخوانيم آيه بيان
خطاب مريم است بخدا يعنى پروردگارا تو از من بآنچه زاييدم عالمترى.
(وَ لَيْسَ الذَّكَرُ كَالْأُنْثى)-
(و فرزند پسر چون فرزند دختر نميباشد) زيرا آنچه را مرد شايسته است زن شايسته نيست
و از آن جمله در آنان (بنى اسرائيل) فقط تحرير و بخدمت كنيسه گماردن را براى مرد
جايز ميشمردند و بر زن جايز نميدانستند زيرا بعلت عادت حيض و نفاس و وجوب پوشيدن
خود از ضرر و خوددارى از رفتن ميان مردم صلاحيت تحرير و ماندن در كنيسه و خدمت
عابدان و معتكفان را ندارد.
قتاده گويد: اختصاص تحرير بمردان صرف جريان عادت نبوده و گفتهاند كه
مراد حنه از اين سخن اين بوده كه خدايا مرد رويهمرفته از زن افضل است و براى كارها
صلاحيت بيشترى دارد.
ضمير (ها) در (وضعتها) كنايه از (ما فى بطنى) و يا كنايه از معلومى
است كه از كلام فهميده ميشود.
(وَ إِنِّي سَمَّيْتُها) مريم- مريم در لغت ايشان
بمعنى عابده و خادمه است. مريم بهترين و جليلترين زنان زمان خود بود.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 4 صفحه : 47