نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 4 صفحه : 324
قول است:
1- آن كس كه موجبات خشنودى حق را باطاعت خود متابعت ميكند مثل كسى
است كه خشم او را با معصيت بر خود فرود مىآورد (از ابن اسحاق).
2- آن كس كه با ترك خيانت رضاى خدا را پيروى ميكند چون فردى است كه
با عمل خيانتكارانه خود خداوند را بخشم مىآورد (از حسن و ضحاك و طبرى).
3- آن كس كه با جهاد در راه حق رضاى حق را مىجويد چون آن كسى است كه
موجبات سخط حق را با فرار از جنگ و جهاد (از روى تنفر و ترس از جهاد) فراهم
مىآورد (از زجاج و جبايى) و اين وجه با سبب نزول آيه كه ذكرش گذشت تطبيق ميكند.
(وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ): يعنى مصير و سر
نوشت او دوزخ خواهد بود.
(وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ): و بد سرنوشتى است و بد
قرارگاهيست.
آيه بصورت استفهام تقريرى است يعنى صورت جمله استفهام است و مراد
اقرار گرفتن و اثبات معنى و حاصل معنى اينست كه اين دو دسته يعنى تابعان رضاى حق و
به خشم آرندگان خدا يكسان نيستند.
(هُمْ دَرَجاتٌ): يعنى صاحب درجات و مقاماتى
هستند.
(عِنْدَ اللَّهِ): نزد خدا پس مؤمنان داراى
مقامات ارجمند و عالى هستند كافران در درجاتى پست و دانى. درباره معنى اين جمله دو
قولست:
1- مراد اختلاف و تفاوت مرتبه اهل ثواب و اهل عقاب است كه براى دسته
اول نعمتهاى بهشتى و مقامات پر ارج و عالى معنوى است و براى دسته دوم دركات جهنم و
عقاب و خوارى است و از اينها مجازاً درجات تعبير شده.
2- مراد اختلاف مراتب اين دو فرقه است با يكديگر زيرا بهشت طبقات
مختلفى دارد كه بعضى بالاتر از بعض ديگر است.
چنان كه در خبر آمده است كه اهل بهشت اهل عليين را همچون ستارگان در
آسمان مىبينند و نيز دوزخ را دركاتى است كه بعضى پستتر و سختتر از ديگرى است
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 4 صفحه : 324