نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 4 صفحه : 287
4- ربيون ده هزار نفر است (از زجاج). و همين
قول مروى از حضرت باقر است.
5- ربيون يعنى تابعان و ربانيون يعنى واليان (از ابن زيد).
و اگر ضمير در كلمه «قتل» را به نبى نسبت دهيم معنى چنين ميشود:
چه بسيار انبيايى كه كشته شدند در حالى كه جماعتى بسيار با او بودند
و پس از او در راه دين او جنگيدند.
(فَما وَهَنُوا): يعنى سست نشدند.
اگر ضمير قتل را نسبت به ربيون دهيم مراد اينست كه چه بسيار انبيايى
كه ربيون با آنها كشته شدند و ما بقى از آنها كه زنده ماندند، پس از مقتول شدن
آنها سست نشدند- حسن همين قول را قبول كرده زيرا معتقد است كه هيچ پيغمبرى تا كنون
در ميدان جنگ كشته نشده و قتاده و ربيع و ابن اسحاق قول اول را پذيرفتهاند و باين
معنى نبى مقتول است(فَما وَهَنُوا)
سست نشدن مال پيروان آنهاست و خداوند بيان ميفرمايد كه اگر پيغمبر چنان كه در احد
به دروغ منتشر شد كشته ميشد لازم نبود كه مسلمين ضعيف و سست شوند چنان كه همراهان
انبياء گذشته با قتل آنها سست نگشتند و اين معنى مروى است از حضرت باقر «ع».
ابن عباس گويد يعنى: با قتل پيغمبر خود سست نشدند و دست از دين بر
نداشتند.
و گفتهاند:(فَما وَهَنُوا) يعنى از جهاد دشمن نترسيدند.
(وَ مَا اسْتَكانُوا): يعنى در برابر دشمن خاضع
نشدند (از زجاج).
(وَ اللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ): و
خداوند صابران در جهاد را دوست دارد- ابن انبارى گويد: يعنى واجبست كه در امر پيغمبرتان
قتال و جهاد كنيد اگر كشته شد چنانچه امم انبياء پيشين پس از قتل آنها با دشمن
جنگيدند و از دين خود باز نگرديدند.
(وَ ما كانَ قَوْلَهُمْ)- و سخن آنها هنگام
ديدار و برخورد با دشمن نبود،( إِلَّا أَنْ قالُوا
رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا)- يعنى گفته آنها نبود مگر
استغفار و اغفر لنا ذنوبنا- يعنى گناهان ما را بر ما پرده بپوش به اينكه ما را
بدانها عقاب نكنى.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 4 صفحه : 287