نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 4 صفحه : 259
و بعضى گفتهاند كه آيه درباره بنهان تمار
آمده كه زنى خواست از او خرما بخرد بنهان گفت در خانه خرماى بهتر دارم و باين
بهانه زن را بخانه خود برد و او را در آغوش كشيد و صورتش را بوسيد زن گفت از خدا
بترس. بنهان از شنيدن نام خدا متذكر شد و از كرده پشيمان گشت و زن را رها كرد و
خدمت پيغمبر اكرم 6 شرفياب گرديد و بگناه خود اعتراف نمود و چارهاى خواست پس
اين آيه آمد (از عطا).
تفسير:
(وَ الَّذِينَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ): در معنى و مراد از فاحشه و ستم بنفس چند قول ذكر كردهاند:
1- فاحشه يعنى زنا، و ستم بنفس يعنى ديگر گناهان (از سدى و جابر).
2- قاضى عبد الجبار بن احمد همدانى گويد كه فاحشه گناهان كبيره است و
ظلم بنفس گناهان صغيره.
3- على بن عيسى گويد: فاحشه اسم هر گناه ظاهر و پنهانى است الا اينكه
معمولا جز در مورد كبيره اطلاق و استعمال نميشود.
4- و گفتهاند مراد از فاحشه فعل بد است و از ظلم گفتار بد.
(ذَكَرُوا اللَّهَ): يعنى بياد وعيدهاى الهى
افتند و در نتيجه از گناه خوددارى كنند.
(فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ):
يعنى بر گناهان آمرزش طلبند و اين ذكر پس از نسيان است و خداوند ايشان را مدح
فرموده از اينرو كه متذكر حق شدهاند.
و گفتهاند ذكر آنها اينست كه گويند «بار خدايا گناهان ما را ببخش كه
ما توبه كننده و پشيمانيم و ديگر گرد گناه نخواهيم گشت».
(وَ مَنْ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ):
اين از نهايت فضل الهى و بسيارى كرم و بزرگى منت اوست و غرض از ترغيب گناهكاران
بتوبه و طلب مغفرت ايجاد حسن ظن در مذنبين و تقويت اميد مجرمين ميباشد و اين مطلب
چنانست كه آقايى ببندهاش كه جرمى بزرگ مرتكب شده گويد: از من عذر بخواه و جز من
كيست كه عذر تو را بپذيرد؟! اگر اشكال شود كه بخشش و غفران در بين بندگان هم هست
كه از گناه و تقصير
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 4 صفحه : 259