بيان آيه 90

مورد و شأن نزول:

گويند آيه درباره اهل كتاب آمده آنان كه قبل از بعثت پيغمبر باو ايمان داشتند و پس از بعثت كافر شدند (از حسن) گفته‌اند درباره 11 نفر از همراهان حرث بن سويد است كه با وى مرتد گشتند و بمكه رفتند و گفتند در مكه بحال كفر ميمانيم تا آيه‌اى درباره ما نازل شود چنان كه درباره حرث نازل شد و هم چنان ماندند تا پيغمبر مكه را فتح كرد. عده‌اى از آنها كه زنده بودند مسلمان شدند و درباره آنها كه بر كفر مرده بودند اين آيه آمد.

تفسير:

چون ذكر توبه مقبوله گذشت خداوند به دنبال آن توبه نامقبول را ذكر ميفرمايد:

(إِنَّ الَّذِينَ‌ كَفَرُوا بَعْدَ إِيمانِهِمْ ثُمَّ ازْدادُوا كُفْراً): اختلاف درباره شأن نزول آيه را بيان داشتيم و معنى و تفسير بهمان طريق فرق ميكند و بهمان محور دور ميزند.

و گفته‌اند يعنى هر آيه‌اى كه نازل ميشود بدان كافر ميشود و اين كفر بر كفر قبلى ايشان افزوده ميشود.

(لَنْ تُقْبَلَ تَوْبَتُهُمْ‌): توبه ايشان قبول نيست چون از روى اخلاص نميباشد و دليل آن جمله‌(أُولئِكَ هُمُ الضَّالُّونَ) زيرا اگر توبه واقعى ميكردند مهتدين بودند نه ضالين.

و گفته‌اند: يعنى توبه ايشان در موقع يأس از زندگى و ديدن مرگ قبول نيست و معنى اينست كه جز در موقع رسيدن مرگ توبه نخواهند كرد (از حسن و جبايى) و گفته‌اند: آنها اسلام را با توريه اظهار ميكنند (يعنى لفظاً نه قلباً) و خداوند