بيان آيه 25

لغت:

كيف: براى سؤال از حال و كيفيت است و در اينجا تنبيه بر حال كسانيست كه بآتش ميروند و در اين جمله بلاغت و اختصار بسيار است و تقدير چنين است: چگونه خواهد بود حال كسانى كه به ادعاهاى باطل مغرور شده بحدى كه آنها را بخلود در آتش كشانده مثل اينكه گويى «من ترا اگر هم نيايى اكرام ميكنم پس چگونه خواهد بود اكرامم بتو اگر بيايى».

و تقدير آيه چنين است «فكيف حالهم اذا ...» چگونه خواهد بود حالشان در وقت اجتماعشان در قيامت.

تفسير:

سپس خداوند آنچه را قبلا گفته تأكيد فرموده كه:

(فَكَيْفَ‌)- حال ايشان چگونه است؟

(إِذا جَمَعْناهُمْ‌)- يعنى روز گرد آوردنشان و محشور شدنشان.

(لِيَوْمٍ‌)- يعنى روز قيامت‌( لا رَيْبَ فِيهِ‌)- روزى كه شك در آن نيست براى كسى كه بدلايل قيامت بنگرد و اگر بجاى ليوم ميفرمود فى يوم جزاء نميشد و لام دلالت بر جزاء دارد مثل جئت ليوم الخميس (يعنى لما يكون يوم الخميس: چون روز خميس بود)( وَ وُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ ما كَسَبَتْ‌)- در اينجا دو قول است:

1- يعنى براى هر كس جزاء اعمالش از ثواب و عقاب فراوان داده شود.

2- يعنى داده شود جزاء هر كس چنان كه گويى: فلانى كسب كرد مال را با زراعت‌( وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ‌)- يعنى ثواب عملشان كم نشود و جزاء گناهانشان بيش از حد استحقاق نباشد.