نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 4 صفحه : 115
بيان آيه 67- 68
لغت:
درباره اصل يهود و نصارى و حنيف در سوره بقره بحث كرديم.
اولى بر وزن افعل (افعل التفضيل كه برترى را ميرساند.) تثنيه و جمع
ندارد زيرا معناى فعل را در بر ندارد و معنى اينكه اين كار از ديگر كارها بهتر است
يعنى براى انجام دادن شايستهتر مىباشد و زيد اولى است از ديگران يعنى بر حالت و
كيفيتى است كه بآن حال از ديگران سزاوارتر است.
اتباع: رفتن شخصى يا چيزى بدنبال شخص يا چيز ديگر (نه بطور اتفاق)
بلكه از نظر پسند روش و طريق او. مثل مدلولى كه بدنبال دليل ميرود و راه او را
مىپيمايد و يا از نظر صحت مثل اوست كه اگر دليل صحيح باشد مدلول نيز بواسطه صحت
او صحيح است و همچنين است مأمومى كه راه امام را مىپيمايد.
تفسير:
سپس خداوند يهود و نصارى را تكذيب ميكند و ميفرمايد:
(ما كانَ إِبْراهِيمُ يَهُودِيًّا وَ لا نَصْرانِيًّا): (ابراهيم يهودى و نصرانى نبود) خدا ابراهيم را از ايندو نام تنزيه
ميكند اين هر دو صفت مذموم است كه قرآن و اجماع بر آن دلالت دارد و اين سخن نيز
دليل است كه موسى هم يهودى نبود و عيسى هم نصرانى نبود و دين واقعى در نزد خداوند
اسلامست. و يهوديت ملتى هستند كه از شرع موسى منحرف شدهاند و ملت نصرانيت هم از
شرع عيسى انحراف جستهاند و ايندو صفت مذموم است كه بر ايندو فرقه گمراه گفته شده
و قرار گرفته.
(وَ لكِنْ كانَ حَنِيفاً) (ولى حنيف بود) حنيف
يعنى مايل از باطل به حق. يعنى ابراهيم از اين هر دو دين و همه اديان ديگر جدا و
مايل باسلام بود، و گفتهاند حنيف يعنى در دين خود مستقيم بود.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 4 صفحه : 115