نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 3 صفحه : 90
1- هشتاد هزار (سدى) 2- هفتاد هزار (مقاتل)
علت اين جمعيت زياد آن بود كه وقتى تابوت را ديدند همه يقين كردند كه پيروز خواهند
شد.
(قالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُمْ بِنَهَرٍ):
خداوند آزمايش كننده است شما را به نهرى:
معنا و هدف آزمايش اينجا جدا كردن راستگو از دروغگو است.
علت اينكه آزمايش اينان بدين صورت شد اين بود كه آنان از كمى آب
شكايت داشتند و مىترسيدند كه از تشنگى تلف شوند (از وهب).
بعضى گفتهاند آنان چنين امتحان شدند تا در اثر صبر و شكيبايى ثواب و
پاداش بيشترى بدست آورند و سزاوار پيروزى بر دشمن گردند و نيز عادت كنند بر اين
تحمل و صبر بر مشكلات تا بهنگام جنگ ثابت قدم باشند و فرار نكنند.
در تعيين اين نهر، كه بدان امتحان شدند دو قول است:
1- نهرى بوده است بين اردن و فلسطين (از قتاده و ربيع) 2- نهر فلسطين
(از ابن عباس و سدى)(فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ
مِنِّي) هر كس از آن نهر يعنى از آب آن نهر بياشامد از من نيست يعنى از اهل
ولايت من و از دوستان و پيروان من نيست.
(وَ مَنْ لَمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي)- و
هر كس از آن نچشد و از آن آب نخورد پس او از من است يعنى از دوستان و ياران من است
و ريشه اين كلمه «طعم» بمعناى چشيدن است نه «طعام».
(إِلَّا مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ) جز
كسى كه يك بار آب با مشت و دست خود برگيرد و بياشامد.
(فَشَرِبُوا مِنْهُ إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ) همه بيش از يك مشت آشاميدند جز عده كمى.
ميگويند كسانى كه فقط يك مشت آشاميدند سيصد و چندى بودند (از حسن و
قتاده و جماعتى) و بعضى آنها را چهار هزار نفر دانستهاند در مقابل هفتاد و شش
هزار نفر
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 3 صفحه : 90