نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 3 صفحه : 109
پشت سر آنها است يعنى امور آخرت (از: مجاهد،
سدى).
2- ميداند غيب مربوط به گذشته(
(ما بَيْنَ أَيْدِيهِمْ)) و غيب مربوط به آينده( (وَ ما خَلْفَهُمْ)) (از ابن جريح).
3- ميداند آنچه هنوز نيامده و نشده و در پيش رو است( (ما بَيْنَ أَيْدِيهِمْ)) و آنچه گذشته و واقع
شده و پشت سر قرار گرفته است( (ما خَلْفَهُمْ)) (از ضحاك).
(وَ لا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ) به
چيزى از دانش او احاطه ندارند. مقصود از كلمه «علم» در اينجا «معلوم» است يعنى به
معلومات او احاطه ندارند و احاطه، ادراك و دانستن چيزيست بآن صورت كه در واقع هست.
(إِلَّا بِما شاءَ) مگر آنچه را كه خود او
بخواهد كه ديگران بدانند و آنان را آگاه كند.
(وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ) در معناى «كرسى» چند قول است:
1- علم و آگاهى خدا آسمانها و زمين را فرا گرفته است (از ابن عباس) و
از حضرت امام باقر و امام صادق 8 نيز همين وجه نقل شده است و به
دانشمندان كلمه «كرسىها» گفته شده است زيرا قوام دين و دنيا بدانها بستگى دارد.
2- كرسى همان عرش است (از حسن).
3- مراد از «كرسى» پادشاهى و سلطنت و قدرت است همانطور كه ميگويند:
«اجعل لهذا الحائط كرسياً» براى اين ديوار ستونى قرار بده كه كرسى
بمعناى ستون استعمال شده است و معناى آيه اينست كه قدرت و عظمت او آسمانها و زمين
را فرا گرفته است.
4- «كرسى» تختى است غير از «عرش» و نقل شده كه از ابى عبد اللَّه و
نزديك بآن نقل شده از «عطا» كه آسمانها و زمين در مقابل «كرسى» نيست جز چون
حلقهاى در يك بيابان و «كرسى» نسبت به عرش نيز مانند حلقهاى است در بيابان.
(وَ لا يَؤُدُهُ حِفْظُهُما)
يعنى بر خداوند حفظ آسمانها و زمين سنگين و سخت نمىباشد.
(وَ هُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ)-
او بالاتر است از مانندها و ضدها و مثلها و از آنچه نشانه نقص و دليل حدوث است و
او توانا است و عظيم الشأن كه هيچ چيز او را ناتوان نميكند
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 3 صفحه : 109