دشمنان يكديگرند و بعضى گويند كه در آن روز هر كسى بفكر خود و سرنوشت خودش مى‌باشد و بفكر ديگرى نيست و از اين جهت دوستى در آن روز نيست و اين نظير آيه كريمه است كه ميفرمايد:(الْأَخِلَّاءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِينَ)[1] (در آن روز، دوستان، دشمنان يكديگرند بجز پرهيزكاران).

(وَ لا شَفاعَةٌ) و در آن روز شفاعت و دستگيرى براى غير مؤمنين مطلقا نيست و اما مؤمنان پس گاهى بعضى از آنها از بعض ديگر دستگيرى و شفاعت ميكنند و پيامبران نيز از آنان شفاعت مى‌نمايند بمضمون آيات كريمه‌(وَ لا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضى‌)[2]() شفاعت نميكنند مگر آنكه خدا رضايت دهد.(مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ‌)[3]() (آنكه به نزد او جز باجازه‌اش شفاعت نكند).

(وَ الْكافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ) و كافران ستمكارانند، با اينكه كفر مهم‌تر و بالاتر از ظلم است علت اينكه خداوند كافران را بعنوان ستمكار وصف ميكند دو جهت است:

1- كافر بسبب كفرش بخود ظلم كرده و خود را براى هميشه در عذاب قرار داده است.

2- چون قبلا بيان كرد كه در روز قيامت براى كفار، معامله و شفاعت و رفاقتى نيست بدنبال آن ميگويد اين، ظلمى است كه خود آنها نسبت به خود نموده‌اند و كارهايى در دنيا انجام داده‌اند كه سبب محروميت آنان شد و از ناحيه خدا بآنها ظلم نشده است.

در بيان اين مطلب كه كافران، ايشانند ستمكاران، نكته‌ايست كه بالاترين درجه ظلم همانست كه كافر نسبت به خود انجام داده است و اگر فردى از مؤمنان نسبت به خود و يا ديگرى ظلم كند بدرجه ظلم كافر نسبت به خودش نميرسد و اين نكته از كلمه «هم» استفاده ميشود مانند اين جمله كه ميگويند «فلان هو الفقيه» يعنى تنها فقيه فلان مرد است كه از ديگران در فقه بالاتر است.

[1]- آيه 67 از سوره زخرف

[2]- آيه 28 از سوره انبياء

[3]- آيه 255 از سوره بقره