نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 27 صفحه : 248
كه پسنديده و صاحب آن خشنود است.
((وَ أَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوازِينُهُ)) و
امّا آنكه حسناتش سبك و طاعاتش كم است و گفتار در حقيقت وزن و ميزان و اختلاف در
آن ذكرش در جلوتر از اين كتاب گذشت، و خداوند سبحان حسنات را در دو موضع ياد كرده
ولى وزن سيّئات را ياد نكرده براى اينكه وزن عبارتست از قدر و مقام و گناه قدر و
مقامى ندارد، و قدر و مقام فقط براى حسناتست، پس مثل اينكه معنايش چنين باشد، پس
امّا آنكه قدرش در نزد خدا بزرگ باشد براى زيادى حسناتش و آنكه قدرش نزد خدا سبك
باشد براى سبكى حسناتش.
((فَأُمُّهُ هاوِيَةٌ)) يعنى جايگاهش دوزخ و مسكنش
آتش است و البتّه آن را امّه، و مادرش ناميده براى اينكه بسوى آن پناه ميبرد
چنانچه فرزند بمادرش پناهنده ميشود، و براى اينكه اصل سكون و پناه بردن بمادران
است.
قتاده گويد: آن كلمهاى عربى است كه وقتى مردى در امر سختى واقع ميشد
ميگفتند پناه بمادرش برد.
ابى صالح گويد: فرمود،( فَأُمُّهُ هاوِيَةٌ) براى اينكه گنهكار با كلّهاش در آتش سرنگون ميشود، و بعضى گفتهاند
سقوط ميكند در آتش و آتش مهواه و محلّ سقوط گنهكارانست و بقدرى گود و عميق است كه
عمق و ته آن معلوم نيست، سپس خداوند سبحان فرمود:
((وَ ما أَدْراكَ ما هِيَهْ)) اين تعظيم و
بزرگداشت امر آن آتش است اراده كرده كه تو نمىدانى تفصيل آن و انواع عقابها و
عذابها و شكنجه هاى آن را اگر چه فى الجمله و بطور اجمال بدانى، و هاء در هيه
براى
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 27 صفحه : 248