((وَ هذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ)) يعنى مكّه بلد و شهر حرام است و در آن خائف و ترسو در امانست، در جاهليّت و در اسلام، پس امين يعنى مأمون از خطر، هر كس داخل آن شود در امانست.

و بعضى گفته‌اند: بمعناى امن و امنيّت است و تأييد ميكند آن را قول خدا،( أَنَّا جَعَلْنا حَرَماً آمِناً)، شاعر گويد:

اى اسماء آيا تو نميدانى واى بر تو كه البتّه من سوگند خورده‌ام كه بامان دهنده‌ام خيانت نميكنم اراده كرده امان دهنده خود را.

((لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ)) ابراهيم و مجاهد و قتاده گويند: اين جواب قسم است، و اراده كرده جنس انسان را كه آن آدم و ذريّه او باشد خدا ايشان را در بهترين صورتها ايجاد كرد.

ابن عبّاس گويد: در زيباترين صورت يعنى مستوى القامه و مستقيم و ساير حيوانات سرافكنده و افتاده بر صورت هستند مگر آدمى.

و بعضى گفته‌اند: اراده كرده از( أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ‌): اينكه ايشان را ايجاد كرد بر كمال در نفوس خودشان و اعتدال در جوارح و اعضايشان و آنها را از ديگران جدا كرد بسخن گفتن و تشخيص دادن و تدبير امور نمودن و غير اينها از آنچه انسانى بآن مشخّص و ممتاز ميگردد، و در اين نيز اشاره بحال جوانى و شباب است.

((ثُمَّ رَدَدْناهُ أَسْفَلَ سافِلِينَ)) ابن عبّاس و ابراهيم و قتاده گويند:

سپس برگردانيديم فروتر فروترها يعنى بخرفتى و كودنى و پست‌ترين عمرها و پيريها و كم بود عقل، و سافلون ايشان ناتوانان و زمين‌گيرها