و برخى گفتند: هر يك از آنها ميخواهند كه پيامبرى باشند كه بآنها وحى برسد و پيروى كردند و ناراحتند از اينكه تابع و پيرو باشند.

و گفته‌اند: اين تفسير آيه‌اى است كه خداى تعالى فرموده‌( (وَ لَنْ نُؤْمِنَ لِرُقِيِّكَ حَتَّى تُنَزِّلَ عَلَيْنا كِتاباً نَقْرَؤُهُ)) و هرگز بصعود و بالا رفتن تو ايمان نميآوريم مگر از آسمان براى ما كتابى كه بخوانيم بياورى. پس فرمود( (كَلَّا)) يعنى حقّا نيست آنچه اينها گفتند و اينطور نميباشد( (بَلْ لا يَخافُونَ الْآخِرَةَ)) بلكه نميترسند قيامت را بانكار وجود و صحّت آن و اگر ترسيده بودند عذاب آخرت را هر آينه انكار آيات نميكردند بعد از قيام براهين و معجزات‌( (كَلَّا)) يعنى حقّا( (إِنَّهُ تَذْكِرَةٌ)) يعنى اينكه قرآن ياد آور و موعظه است‌( (فَمَنْ شاءَ ذَكَرَهُ)) يعنى هر كس خواهد پند گيرد بقرآن زيرا كه قدرت و توانايى پند گرفتن را دارد( (وَ ما يَذْكُرُونَ إِلَّا أَنْ يَشاءَ اللَّهُ)) و متذكّر نميشوند مگر اينكه خدا خواهد. و اين مشيّت غير از اراده و خواستن اوّلست زيرا اگر هر دو مشيّت يكى بود تناقض ميشد. پس مشيّت اوّل اختيار و دوّم مشيت اكراه و اجبار است. و معنا اينست كه اين كفّار بياد خدا نمى‌افتند مگر اينكه خداى تعالى آنها را مجبور نمايد. و گفته‌اند: معنايش اينست مگر اينكه خدا بخواهد از جهتى كه امر فرموده و نهى از ترك آن نموده و وعده ثواب و بيم عذاب از ترك آن داده. پس مشيّت او جلوتر بوده، يعنى نميخواهند مگر اينكه خدا اين را خواهد( (هُوَ أَهْلُ التَّقْوى‌ وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ)) قتاده گويد: يعنى اوست شايسته اين كه از محرّمات او پرهيز و اهل آنست كه ببخشد گناهان را. و مرفوعا از انس بن مالك روايت شده كه گفت رسول خدا 6 اين آيه را تلاوت كرد و گفت خداى تعالى فرمود. منم اهل آنكه از من بترسند و با من خداى ديگرى قرار ندهند. پس كسى كه پرهيز كرد از اينكه خدايى با من قرار دهد منم اهل آنكه بيامرزم و ببخشم‌