نيست ولى وقتى گفتى‌( (رَبَّكَ فَكَبِّرْ)) دلالت دارد بر اينكه براى غير خدا تكبير جايز نيست.

(مترجم- مانند( إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ‌)، كه تقديم مفعول براى انحصار و اختصاص است يعنى فقط تو را عيادت كرده و از تو يارى ميطلبم).

(و نستكثر) در محلّ و موضع نصب بنا بر حال است.

(فذلك) مبتداء است و( يَوْمٌ عَسِيرٌ)) خبر آن (و يومئذ) جايز است كه مرفوع باشد و جايز است منصوب. پس وقتى مرفوع باشد مبنى بر فتح ميشود بجهت اضافه بودن به (اذ) زيرا (اذ) متمكّن از اعراب نيست و وقتى كه منصوب باشد بنا بر ظرفيت است و تقدير و باطن آن اينست (فذلك يوم عسير فى يوم ينفخ فى الصّور) پس اين روز سختى است در روزى كه در صور دميده ميشود و اين قول زجاج است.

ابو على در بعضى از كتابهايش گويد: نصب (يومئذ) جايز نيست بنا بر اينكه عامل در آن (عسير) بوده باشد براى اينكه صفت عملى به قبل از موصوف نميكند. ميگويد: منصوبست يومئذ بنا بر اينكه صله (فذلك) بوده باشد براى اينكه اين كنايه از مصدر است پس گويا گفته است پس اين نقر در اين روز و بنا بر اين باطن و تقدير آن اينست.

(فذلك النّقر فى ذلك الوقت نقر يوم عسير) پس اين صدا در اين وقت صداى روز سختى است.

و قول او( (عَلَى الْكافِرِينَ غَيْرُ يَسِيرٍ)) بر كافرها آسان نيست. بنا بر اينست كه متعلّق بعسير باشد نه بيسير بعلّت اينكه آنچه مضاف اليه در آن، عمل ميكند مقدّم بر مضاف نميشود بنا بر اينكه گفتند (غير) در حكم حرف نفى است،