نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 26 صفحه : 243
حرارت و سوزش آتش ايشان را فايدهاى دهد و
نه آبى كه از عطش و تشنگى- سودى بخشد.
((إِلَّا حَمِيماً)) و آن آب داغ پر سوزش و
حرارت است.
((وَ غَسَّاقاً)) و آن چرك و خون اهل آتش
است.
((جَزاءً وِفاقاً)) مقاتل گويد: يعنى موافق
عذاب آتش شرك است به جهت اينكه هر دوى آنها بزرگ است. زيرا گناهى بزرگتر از شرك
نيست و عذابى سختتر از آتش نيست. زجاج گويد: پاداش ميشوند پاداشى كه موافق
اعمالشان باشد. و آن از ابن عبّاس و قتاده و مجاهد روايت شده و وفاق بر مقدار
جريان دارد. پس جزاء و پاداش (كيفر كردار) موافق است براى اينكه آن بر مقدار در
استحقاق اعمال جريان دارد.( (إِنَّهُمْ كانُوا لا
يَرْجُونَ حِساباً)) حسن و قتاده گويند: يعنى ما اين عذاب را
در باره گروه كفّار نموديم براى اينكه ايشان ترس از حساب نداشتند. يعنى ايمان به
بعث و حساب نداشتند. ابى مسلم گويد: خوف پاداش اعمال و كيفر كردار نداشتند و گمان
نميكردند كه براى ايشان حسابى باشد.
هذلى گويد: رجاء در اينجا بمعنى خوف و ترس است.
اذا لسعته النحل لم يرج لسعها
و خالفها فى بيت نوب عواسل
وقتى كه مگس و زنبور عسل گزيد ترسى نيست مر گزيدن او را و در كندو عسلهايى
بجا خواهد گذاشت.
شاهد در اين بيت: كلمه لم يرج است، كه بمعنى خوف و ترس آمده است.