براى شناگر.

و بعضى گفته‌اند: معنايش اينست كه بعضى از پرندگانند كه به بالشان زده پس باز ميكنند آن را و بعضى از آنها بال خود را نگهداشته پس حركت ميدهد و از آنست صفيف و دفيف.

(ما يُمْسِكُهُنَّ إِلَّا الرَّحْمنُ‌) نگه نميدارد ايشان را مگر خدا به تسخير كردن هوا براى ايشان و اگر اين نباشد همانا آنها سقوط كنند و در اين بزرگترين دلالت و روشن‌ترين برهان و دليل است به اينكه كسى كه هوا را اينگونه تسخير كرده بر هر چيز توانا است.

و الصّف: گذاردن چيزهاى پى در پى را بر خط مستقيم و راست است و القبض: جمع كردن چيزهاست از حال بسط و باز بودن.

و الامساك: لزوم و نگهدارى مانع از سقوط است (از على بن عيسى)( إِنَّهُ بِكُلِّ شَيْ‌ءٍ بَصِيرٌ) يعنى البتّه خدا بتمام چيزها داناست.

(أَمَّنْ هذَا الَّذِي هُوَ جُنْدٌ لَكُمْ يَنْصُرُكُمْ مِنْ دُونِ الرَّحْمنِ‌) ابن عبّاس گويد: آيا آن كسى كه سپاهتان باشد كيست كه شما را از (عذاب) جز خداى بخشنده يارى كند. اين استفهام انكارى است يعنى لشكرى نيست كه شما را از من يارى كند و اگر خواستم شما را عذاب كنم بازدارد شما را از عذاب من و لفظ جند مفرد است و براى همين فرمود:( هذَا الَّذِي‌). و مثل اينكه خداى سبحان بكافرها ميفرمايد: بكدام نيرو مرا معصيت ميكنيد آيا براى شما لشگر و سپاهى است كه دفاع كند از شما عذاب مرا. باين بيان روشن نمود كه بت‌ها قدرت و نيروى يارى ايشان را ندارند.

(إِنِ الْكافِرُونَ إِلَّا فِي غُرُورٍ) يعنى نيستند كافرها مگر در فريب، از