اعراب آيات:

(الرَّحْمنُ‌) يك آيه است با اينكه آن جمله نيست براى آنكه تقدير آن اللَّه الرحمن است تا فاصله با آيه بعد صحيح باشد، پس الرحمن خبر مبتداء محذوف است، مثل قول خدا( (سُورَةٌ أَنْزَلْناها)) يعنى هذه سورة.

((أَلَّا تَطْغَوْا)) تقدير آن (لان لا تطغوا) است، پس آن در محل نصب است بسبب آنكه مفعول له است و لفظ آن نفى و معنايش نهى است و براى همين عطف بر آن نموده بقولش‌( (وَ أَقِيمُوا الْوَزْنَ)) و قول او( (فِيها فاكِهَةٌ)) مبتداء و خبر در محلّ نصب است بنا بر حاليّت.

تفسير آيات:

((الرَّحْمنُ)) خداوند سبحان اين سوره را افتتاح به اين اسم نمود براى اينكه بندگان بدانند كه تمام آنچه كه بعدا توصيف نموده از افعال نيكوى او البتّه از رحمتى صادر شده كه شامل همه مخلوقات او ميشود و مثل آنست كه پاسخ قول ايشان را داده كه گفتند: و ما الرحمن در قول خدا( (وَ إِذا قِيلَ لَهُمُ اسْجُدُوا لِلرَّحْمنِ قالُوا وَ مَا الرَّحْمنُ)) و هر گاه بايشان گفته ميشود سجده كنيد براى رحمن ميگويند: رحمان كيست؟

و روايت شده كه چون نازل شد آيه‌( قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمنَ‌) گفتند ما رحمانى نميشناسيم جز صاحب يمامه پس بايشان گفته شد (الرحمن).

((عَلَّمَ الْقُرْآنَ)) كلبى گويد: يعنى محمد 6 را قرآن آموخت و آن حضرت هم بامّتش ياد داد.

و بعضى گفته‌اند: كه آن جواب اهل مكّه است وقتى كه گفتند كه البتّه بشرى‌